Budgettaire context
Wordt ons zorgsysteem onbetaalbaar? Onze sociale zekerheid is gebouwd op een jonge naoorlogse generatie die almaar productiever werd. Maar de bevolking wordt ouder en de reserves om de vergrijzingskosten in de sociale zekerheid te betalen, zijn er niet. Het armoederisico bij ouderen neemt weliswaar af, maar het neemt dan weer toe bij de jongere generaties.
De sociale overheidsuitgaven zullen stijgen
In haar verslag van 2023 berekende de Studiecommissie voor de Vergrijzing dat de sociale overheidsuitgaven zullen stijgen van 25,7% van het bbp in 2022 naar 29,9% van het bbp in 2070. Tussen 2022 en 2028 verwacht de commissie dat wegens de veroudering van de bevolking de pensioenuitgaven zullen stijgen van 11,5% naar 12% en de kosten voor de gezondheidszorg van 8,3% naar 9,1% van het bbp.
Volgens de nieuwe Europese begrotingsregels moet België bovendien het begrotingstekort tegen 2031 terugbrengen naar 1,5%. Daarvoor moet ons land de volgende zeven jaar 27 miljard euro besparen, dat betekent jaarlijks 0,65 procent van het bbp. In 2024 gaat het om 3,9 miljard euro. Bovendien zijn er ook de kosten van de noodzakelijke klimaattransitie.
Ondertussen staat de financiële leefbaarheid van de zorgorganisaties zwaar onder druk
De energiecrisis, de inflatie, de sterk gestegen bouwkosten en de hoge kosten voor het betalen van interimpersoneel sloegen de afgelopen twee jaar gaten in de begrotingen. De jaarlijkse MAHA-analyses van de algemene en psychiatrische ziekenhuizen toonden hoe de al dunne marges verder afkalfden en meer en meer voorzieningen richting rode cijfers duwen. In 2022 klokten de Belgische algemene ziekenhuizen samen af op een negatief resultaat van -0,96%. Bij de woonzorgcentra in de social profit hetzelfde verhaal. Bij de leden-woonzorgcentra van Zorgnet-Icuro is de gemiddelde winst gedaald van 2,33% in 2021 naar 0,86% in 2022, en naar -0,87% in 2023. Veel zorgorganisaties moeten putten uit hun reserves. Het maakt dat er nauwelijks nog geïnvesteerd kan worden in infrastructuur of innovatie.
Wetenschap en technologie staan niet stil. Gepersonaliseerde behandelmogelijkheden en geneesmiddelen voor kleine populaties zijn vaak peperduur. De roep om alles terug te betalen wat theoretisch kan, botst nu al met de financiële mogelijkheden van een breed toegankelijke gezondheidszorg. Zal alles wat mogelijk is, in de toekomst ook in het solidaire systeem kunnen aangeboden blijven? Hoe gaan we die schier onbegrensde “wetenschappelijke mogelijkheden” eerlijk verdelen zonder naar een tweedeling in de zorg te evolueren? Het zijn diepgaande ethische vragen die in de toekomst steeds prangender zullen worden.