Een checklist voor de aanpak van ernstige patiëntveiligheidsincidenten.

Op de voorbije VIP²-studiedag (5 december 2015) bespraken een groep van ziekenhuisdirecties de aanpak van ernstige patiëntveiligheidsincidenten en -risico’s. Een beknopt verslag hiervan kon u eerder al lezen in Zorgwijzer 57 (februari 2016).

Aan de hand van een vijftal casussen werd gezocht naar do’s, don’ts en hulpmiddelen om vooraf het bestaan van dergelijke risico’s in te schatten. In elk van de besprekingen kwamen aandachtspunten naar voren aangaande de opvang van patiënten en hun naasten, de begeleiding van artsen en medewerkers en het managen van de impact op de organisatie.

Enkele algemene bevindingen:

• Een continue informatieverzameling en -doorstroming is essentieel. Een vooraf gedefinieerd en geoefend crisisteam kan ook bij de opvolging van een patiëntveiligheidsincident zijn nut bewijzen.
• Afhankelijk van de casus zullen specifieke interne of externe stakeholders geïnformeerd moeten worden. Vooraf beschikken over een actuele lijst met contactgegevens kan tijd besparen.
• Het is belangrijk dat de algemene of medische directie van een voorziening mee instaat voor de nodige interne en externe communicatie. Onafhankelijke derden (ziekenhuiskoepels, experten) kunnen daarnaast een rol spelen in het duiden of onderzoeken van klinische incidenten. Het kan vertrouwen wekken wanneer dergelijke derden met een transparante opdracht betrokken worden.
• Een proactieve aanpak ten aanzien van de pers is aan te bevelen. Initieel is het belangrijk te voorzien in een duidelijk en oprecht statement, nadien ook in goed voorbereide perscontacten waarin de organisatie zo veel mogelijk de regie tracht te houden.
• Niet in alle gevallen zal er sprake zijn van systeemfouten. Al dan niet opzettelijke menselijke fouten kunnen plaatsvinden. Beschikken over een goed functionerende feedbackcyclus in de organisatie kan helpen om dit te voorkomen.
• Focus niet louter op de acute aanpak van het patiëntveiligheidsincident of -risico. Zet meteen ook lange termijn acties uit zodat ook wanneer de initiële crisis voorbij is de nodige gecoördineerde opvolging voor patiënt, zorgverlener of organisatie volgt.

Op vraag van de aanwezige directeurs, en met de ondersteuning van Zorgnet-Icuro en de Vlaamse Vereniging van Hoofdartsen, heeft het Jessa Ziekenhuis de bevindingen uit deze workshop vertaald naar een checklist.

De checklist zelf kan u hier raadplegen. De checklist biedt een aantal concrete handvatten om met crisissituaties om te gaan, uiteraard is elk ziekenhuis en elke situatie specifiek en verschillend. We moedigen gebruikers dan ook aan om de checklist aan te passen naar de eigen context en als een aanvulling te hanteren voor bestaande rampen- en crisiscommunicatieplannen.

Project crisiscommunicatie Zorgnet-Icuro

Dit initiatief treedt de vraag bij van een aantal leden van Zorgnet-Icuro naar meer ondersteuning op het vlak van crisismanagement en crisiscommunicatie. Om aan deze vraag tegemoet te komen voert Zorgnet-Icuro in 2016-2017 een doorgedreven project uit, bestaande uit drie delen. In eerste instantie wordt er een intensieve masterclass crisiscommunicatie georganiseerd voor een beperkte groep (oktober 2016, leden-voorzieningen ontvingen hierover een informatienota op 17/05/2016). Tijdens deze masterclass zal een praktische toolkit worden ontwikkeld waarmee zorgvoorzieningen zich beter kunnen voorbereiden op een incident en ook op het moment zelf de crisis(communicatie) beter kunnen managen. De toolkit zal worden voorgesteld op een breed opgezet symposium over crisiscommunicatie in de zorg (begin 2017).