Good practice geïntegreerde zorg:  vzw Welgerust

“We willen de kennis over slaapgezondheid vergroten”

Steeds meer mensen lijden aan slapeloosheid en grijpen naar slaapmedicatie. Nochtans zijn er heel wat alternatieven, te beginnen met goede slaaphygiëne. In de Kempen wil vzw Welgerust geïntegreerde zorg aanbieden rond slaapproblemen, vertelt dr. Mathias Peeters.

“Als huisarts krijg ik heel vaak patiënten over de vloer die klagen over slaapproblemen”, vertelt dr. Mathias Peeters. “Die kunnen allerlei oorzaken hebben: stress, onderliggende aandoeningen, slechte slaaphygiëne… En het is niet onschuldig: slaapstoornissen komen voor bij één op de drie Belgen en geven een verhoogd risico op hart- en vaatziekten, diabetes, obesitas, neurodegeneratieve aandoeningen, depressies, angst en verslavingsproblemen. Slecht slapen doet de levensverwachting dalen. De nood is dus hoog, en toch is er nog veel onwetendheid over slaap. Bij patiënten, maar ook bij huisartsen en andere hulpverleners.”

“Veel patiënten krijgen slaapmedicatie voorgeschreven, die verslavend kunnen werken. Terwijl er vaak alternatieven zijn”, zegt Peeters. “En in de slaapcentra van de ziekenhuizen worden ook zeer veel slaaptests afgenomen, om bijvoorbeeld te controleren op slaapapneu, terwijl dat niet altijd nodig is. Die gespecialiseerde artsen hebben vaak lange wachtlijsten, wat sociaal en maatschappelijk een ramp is. Want in bepaalde gevallen is een snelle doorverwijzing wél cruciaal. Denk bijvoorbeeld aan een vrachtwagenchauffeur die met slapeloosheid kampt: het is niet verantwoord om dan nog te rijden, waardoor die persoon arbeidsongeschikt wordt. Dan is acute hulp zeer belangrijk.” 

“Daarom besloten we in 2020 om een netwerk- en platformorganisatie op te richten: vzw Welgerust”, legt Peeters uit. “Het is een engagement tussen de eerste lijn (huisartsen, eerstelijnspsychologen, kinesisten, osteopaten…) en de tweede lijn (ziekenhuizen). Maar we richten ons ook rechtstreeks tot de patiënten zelf, de zogenaamde nulde lijn. En eigenlijk tot iederéén die slaapgezondheid een warm hart toedraagt, denk bijvoorbeeld aan apothekers, diëtisten, sociale diensten, wetenschappelijke medewerkers, enzovoort. We willen de kennis over slaapgezondheid vergroten, preventief werken, slaapstoornissen vroeg opsporen, zorgpaden ontwikkelen en niet-medicamenteuze behandelingen of interventies ontwikkelen en ter beschikking stellen.”

Levens redden

Het zorgpad dat vzw Welgerust heeft uitgebouwd, wil iedereen toegang geven tot gestandaardiseerde, wetenschappelijk onderbouwde hulp. En de huisartsen en specialisten tegelijk ontlasten, zodat zij tijd hebben voor patiënten met ernstige problemen. “Binnenkort zal op onze website een vragenlijst verschijnen rond slaapgezondheid. Als een patiënt slecht slaapt, kan hij die invullen en met de resultaten heel gericht naar de huisarts stappen. Die bekijkt dan welke hulp nodig is: volstaat advies rond betere slaaphygiëne? Is een doorverwijzing naar de psycholoog aangewezen? Of toch een doorverwijzing naar een gespecialiseerd slaapcentrum?”

“Als er minder zinloze doorverwijzingen zijn naar slaapcentra, kunnen de wachtlijsten daar ook afnemen en kunnen mensen er sneller terecht, wat soms levens kan redden”

“We ontwikkelen met Welgerust een online platform waar een eerste screening naar het type slaapstoornis wordt gedaan, en naar wie het best wordt verwezen. Dit om de artsen en paramedische specialisten te ontlasten en ondersteunen. Maar op termijn kunnen we hiermee veel gerichter doorverwijzen naar slaapcentra. Als er minder zinloze doorverwijzingen zijn, kunnen de wachtlijsten daar ook afnemen en kunnen mensen er sneller terecht, wat soms levens kan redden. Het is de bedoeling dat de eerste lijn een bepaald mandaat krijgt om met thuisscreening aan de slag te gaan en mensen op te volgen, met de nodige vorming.”

Peeters is trots dat Welgerust het debat heeft kunnen openen en meer bewustzijn rond slaapgezondheid heeft gecreëerd, maar vooral dat het allerlei mensen met kennis van zaken bij elkaar heeft gebracht. “De grootste uitdaging nu is financiering. We botsen op hetzelfde als velen in deze sector: het gebrek aan politieke goodwill om meer met preventie bezig te zijn. In het ideale geval kunnen we Welgerust uitbouwen tot een breed gedragen project in de hele Kempen, met een manager die de touwtjes in handen neemt én met wetenschappelijk onderzoek, zodat we nog beter kunnen inspelen op de noden van de bevolking. Ook onze website zal nog meer worden uitgebouwd, waardoor mensen er terechtkunnen voor tips en eventuele doorverwijzing, wat de eerste en tweede lijn zal ontlasten, zodat zij tijd hebben voor wie echt hulp nodig heeft.”

TEKST: STEFANIE VAN DEN BROECK – BEELD: PETER DE SCHRYVER