Veiligheidscultuur in Belgische ziekenhuizen zit in de lift

Er tekent zich een positieve evolutie af als het gaat om de veiligheidscultuur in Belgische ziekenhuizen. Dat blijkt uit een benchmarkstudie van de UHasselt-onderzoeksgroep Patiëntveiligheid. Aan de veiligheidscultuurmeting (de derde, na de basismeting in 2007 en een tweede meting in 2011) namen 137 Belgische ziekenhuizen deel. Via een gevalideerde, gestandaardiseerde vragenlijst werd bij zorgverleners gepeild hoe zij de veiligheid van de patiënt in hun werkomgeving percipiëren. In totaal namen aan deze meting 51.573 ziekenhuismedewerkers deel – van wie 30.834 verpleegkundigen/hulpen en 4.567 artsen.

Ziekenhuismanagement
Een eerste opvallende vaststelling van de recentste meting is dat (de perceptie over) de ondersteuning vanwege het management voor patiëntveiligheid erop vooruitgegaan is. De onderzoekers stelden ook vooruitgang vast rond verschillende belangrijke aspecten van veiligheid op de afdeling. Tegelijkertijd toont de studie dat er een lage bereidheid is van ziekenhuismedewerkers om incidenten – zoals medicatiefouten – te melden wanneer die binnen een werkomgeving voorvallen. Dat hangt, aldus de onderzoekers, deels samen met de nog vaak heersende ‘bestraffende’ cultuur. 

Patiëntinformatie
Nog een werkpunt dat het onderzoek bovenspit: onvoldoende bestaffing om de werklast aan te kunnen, vooral bij verpleegkundigen en ziekenhuisapothekers. Maar de grootste uitdaging zit ‘m toch in het verbeteren van de overdracht van patiëntgegevens tussen de afdelingen”, zegt dr. Annemie Vlayen (UHasselt), die het onderzoek leidde. “Naast structurele maatregelen, zoals een elektronisch patiëntendossier, ligt de oplossing in een betere en open communicatie over veiligheid én in een betere afstemming tussen bijvoorbeeld artsen en verpleegkundigen bij het overbrengen van patiënten.”

Een belangrijke ontwikkeling in de ziekenhuizen is het verwerven van een accreditatie – een instrument om de kwaliteit van de ziekenhuiszorg te verbeteren. Veiligheid is daar een expliciet onderdeel van. “Enkele Vlaamse ziekenhuizen hebben al zo’n accreditatie behaald, vele andere zitten in de voorbereidingsfase. Uit onze studie blijkt dat je binnen die geaccrediteerde ziekenhuizen betere percepties hebt over bijvoorbeeld feedback en communicatie rond verbeteracties, meldingen van incidenten… Dezelfde trend is merkbaar bij ziekenhuizen die in een accreditatietraject zitten – zeker als je gaat vergelijken met ziekenhuizen die nog geen accreditatie behaalden of niet in zo’n traject zitten.”

Raadpleeg het volledige rapport (‘Benchmarkrapport – Derde nationaal veiligheidscultuuronderzoek in de Belgische ziekenhuizen’, dr. Annemie Vlayen, prof. dr. Ward Schrooten en prof. dr. Johan Hellings) via de website van FOD-VVVL: www.health.belgium.be/nl/gezondheid/organisatie-van-de-gezondheidszorg/kwaliteit-van-zorg/patientveiligheid.