Onbetaalde ziekenhuisfacturen: inzetten op preventie loont
Een recente enquête van Zorgnet-Icuro bij de Vlaamse algemene en psychiatrische ziekenhuizen toont een lichte daling van het bedrag aan patiëntenfacturen dat onbetaald blijft. Ziekenhuizen zetten sterk in op preventie, en dat loont. Een goede begeleiding door de sociale diensten, het betrekken van het OCMW, én het actief informeren van de patiënt over de kostprijs van zijn behandeling vormen de kernelementen van een proactief beleid met aandacht voor kwetsbare patiënten.
Sinds 2009 doet Zorgnet-Icuro regelmatig een bevraging ziekenhuisfacturen. Het gaat hierbij om patiënten die hun factuur – de eigen patiëntenbijdrage na tussenkomst van het ziekenfonds - niet kunnen of willen betalen, ook niet na verschillende aanmaningen. Aan deze steekproef namen 59 Vlaamse ziekenhuizen deel, waarvan 41 algemene en 18 psychiatrische ziekenhuizen. Zij vertegenwoordigen 63% van het totaal van de ziekenhuizen, en 71% van het totaal aantal ziekenhuisbedden. De cijfers betreffen de bedragen van de patiëntenbijdrage die de ziekenhuizen uiteindelijk afboeken en als verlies opnemen.
De vorige enquêtes toonden telkens een stijging van de afgeboekte bedragen van patiëntenfacturen versus het totaal bedrag aan patiëntenfacturen. In 2013 werd 2,3% van de openstaande facturen definitief afgeboekt, in 2015 was dat 2,5% om in 2016 op te lopen tot 2,9%. De cijfers voor 2017 daarentegen laten een daling zien naar 2,3%. We kunnen voorzichtig concluderen dat de sector terug op het niveau zit van 2013. Toch mag dit probleem niet onderschat worden. Het gaat om behoorlijke bedragen die de ziekenhuizen als verlies moeten opnemen. Voor alle Vlaamse ziekenhuizen samen (exclusief de psychiatrische ziekenhuizen) wordt dit geraamd op 26 miljoen euro in 2017. En dat in tijden waar de financiële marge voor de ziekenhuizen al flinterdun is. De laatste financiële analyse van Belfius toonde immers een courant resultaat voor de Belgische ziekenhuizen van maar 0,2% op de totale omzet.
In deze enquête werd voor het eerst ook gepeild naar de acties die de ziekenhuizen ondernemen om te voorkomen dat patiënten hun factuur niet betalen: het informatieproces, de wijze van uitsturen van facturen, het versturen van reminders en de samenwerking met externe partners voor de inning. Zowel bij de algemene als de psychiatrische ziekenhuizen probeert men intensief in te zetten op preventie, met aandacht voor de individuele situatie van de patiënt. In de psychiatrische ziekenhuizen is er door hun kleinschaligheid en de langere ligduur meer contact tussen het personeel en de patiënt. Daarom is het preventieve luik er vaak nog sterker uitgewerkt. De sociale dienst wordt er nauwer betrokken en zijn er meer contacten met OCMW’s. Verder wordt de patiënt actief geïnformeerd over de kostprijs van zijn behandeling en wordt er vaak vooraf een afbetalingsplan afgesproken. Aangepaste individuele communicatie en een verzoenende stijl maken dat meer mensen hun factuur betalen. Voor de algemene ziekenhuizen is een dergelijke preventieve aanpak echter moeilijker, gezien de veel kortere tijd dat patiënten in een algemeen ziekenhuis verblijven en de schaalgrootte. Toch is er ook daar een groeiende aandacht voor de sociale situatie van de patiënten.
De Vlaamse ziekenhuizen willen toegankelijke zorg bieden, ook aan mensen die het moeilijk hebben om hun zorg te betalen. Het behoort tot hun maatschappelijke rol. Het feit dat heel wat facturen onbetaald blijven zorgt dan weer voor financiële uitdagingen: de niet-geïnde bedragen moeten elders gecompenseerd worden. Het is dus dansen op een slappe koord om zoveel mogelijk facturen betaald te krijgen, maar er tegelijk voor te zorgen dat er geen financiële drempels zijn in de toegang tot zorg. Zorgnet-Icuro pleit ervoor dat de overheid voldoende oog heeft voor het behoud van ons solidair gezondheidssysteem. Nu al is de patiëntenbijdrage in ons land hoog in vergelijking met het buitenland. Deze kloof mag absoluut niet nog groter worden. Het is onze opdracht om kwetsbare patiënten zo goed mogelijk sociaal te begeleiden in hun toegang tot de gezondheidszorg.
De resultaten van de enquête werden voorgesteld op een druk bijgewoonde studiedag van Zorgnet-Icuro op 21 maart. Daar werd ruim ingegaan op de problemen van mensen in armoede, praktijkcases en getuigenissen over een preventieve aanpak, sociale begeleiding en ethisch verantwoord invorderen.