Medicatiegebruik daalt na verhuis naar woonzorgcentrum
Ziekenfonds Solidaris voerde in 2013 een eerste maal een studie uit bij zijn leden over het medicatiegebruik vóór en na de verhuizing naar een woonzorgcentrum. Dit jaar deden ze een update. Ze vergeleken het geneesmiddelengebruik zes maanden vóór de verhuis met dat zes maanden nadien. Wat blijkt? Het medicatiegebruik in dagdosissen daalt met 18%. Tien jaar geleden ging het om een daling van maar 2%.
Solidaris stipt hiervoor verschillende redenen aan. Zo werd in 2015 de verplichte aflevering per pil in woonzorgcentra ingevoerd. Voorts is er een toegenomen aandacht voor rationeler medicatiegebruik en spelen coördinerende en raadgevende artsen (CRA) meer hun rol.
Ook het aantal verschillende soorten geneesmiddelen dat bewoners tegelijk nemen, daalt lichtjes na de verhuis naar een woonzorgcentrum. Tijdens de eerste zes maanden in het woonzorgcentrum worden aan de bewoners uit de studie gemiddeld acht verschillende geneesmiddelenklassen voorgeschreven. Voor de verhuis naar het woonzorgcentrum nam diezelfde groep medicatie uit gemiddeld negen geneesmiddelenklassen.
De studie legt ook de veranderingen in het medicatiegebruik na de verhuizing bloot. Sommige bewoners stoppen met bepaalde behandelingen, andere worden juist opgestart. Zo nemen bewoners van woonzorgcentra duidelijk meer antidepressiva (+8%) en antipsychotica (+14%), maar wel minder ontstekingsremmers (-50%) en minder cholesterolverlagers (-17%). Tegenover tien jaar geleden valt er een positieve evolutie te noteren. Nog steeds beginnen heel wat bewoners met het gebruik van antipsychotica in het woonzorgcentrum, maar de toename is een pak minder fors dan in 2013. Toen steeg het aantal bewoners dat antipsychotica nam nog met 34% tegenover 14% vandaag.
Zorgnet-Icuro is van mening dat er een blijvende aandacht nodig is voor een correct voorschrijfgedrag van medicatie bij ouderen. We weten dat ons land een sterke traditie heeft in het voorschrijven van medicatie bij mentale problemen bij alle leeftijdsgroepen. België behoort bijvoorbeeld tot de Europese top wat betreft het gebruik van antidepressiva; er is een jaar na jaar stijgende trend. Het voorschrijven van antipsychotica ligt in dezelfde lijn. Bij de burgers is er vaak een verwachtingspatroon dat medicatie veel kan oplossen, ook bij ouderen. Om het geneesmiddelengebruik significant naar beneden te krijgen is een cultuuromslag nodig. Ook de verschillende beleidsniveaus moeten die cultuuromslag ondersteunen.
Er is bovendien te weinig aandacht voor vormen van psychologische ondersteuning voor ouderen. Daar komt pas recent een beetje verandering in. Nochtans zijn de psychische noden voor ouderen vaak heel hoog. Nog te vaak wordt naar analogie met de somatische zorg voor ouderen naar medicatie gegrepen en niet naar therapie. De opname in een woonzorgcentrum is ook een zeer ingrijpende levenservaring. Het is geen gemakkelijke overgang voor ouderen met dementie.
Een goed medicatiebeleid in de woonzorgcentra vergt in de eerste plaats een interdisciplinaire aanpak. Het is belangrijk dat de huisarts over het medicatiegebruik in overleg gaat met de bewoner, zijn familie, het voltallige zorgteam, en de apotheker. Hierbij spelen de Coördinerend Raadgevende Arts (CRA) van het woonzorgcentrum en de apotheker een cruciale rol. Uitgangpunt is het correct en verantwoord gebruik van psychofarmaca deel te laten uitmaken van de cultuur van het woonzorgcentrum. De functie van CRA is uitermate belangrijk. In veel woonzorgcentra komen nu nog zeer veel huisartsen langs, wat het moeilijk maakt om overzicht te houden op het medicatiegebruik en te werken aan een cultuurverandering. Ook een coördinerend adviserend apotheker kan een cruciale rol spelen in het ontwikkelen van een goed medicatiebeleid. Die functie is echter niet gefinancierd.