Marc Noppen
02/05/2022
Zorgbeleid Bestuur Algemene Ziekenhuizen Revalidatieziekenhuizen Woonzorg Geestelijke gezondheidszorg Eerste lijn

“In een crisis is er geen tijd voor overleg”

Marc Noppen

“In een crisis is er geen tijd voor overleg”

Kortere commandolijnen, een pandemiedraaiboek in elk ziekenhuis en meer aandacht voor de medewerkers. Dat zijn voor prof. Marc Noppen, CEO van het UZ Brussel, de prioriteiten om beter voorbereid te zijn op een volgende pandemie.

Lees het volledige dossier structurele aanpak bij covid

Inleiding: Hoe bereiden we ons voor op een volgende pandemie?
Geert Meyfroidt: "We gaan te weinig duurzaam om met onze medewerkers"
Stefaan Gouwy: "Geef de ziekenhuizen en hoofdartsen meer vertrouwen"

“Niets doen is het ergste. In een crisis moet je heel snel maatregelen nemen. Dat veronderstelt dat je voorbereid bent. We moeten het dak repareren als de zon schijnt. De overheid en wij allemaal zijn gepakt in snelheid. In alle landen, trouwens. We hebben allemaal moeten improviseren. Dat is geen verwijt, maar laat ons er lessen uit trekken. De Wereldgezondheidsorganisatie formuleert het treffend: regel één in een crisis is snelheid. Zelfs al blijkt je beslissing achteraf niet de beste te zijn, dan nog is ze beter dan niets doen. Ik krijg dat aan de overheden in ons land moeilijk uitgelegd. We hebben te veel vastgehouden aan ons model van overleg, overleg, overleg… Daar is geen tijd voor in een crisis. Dan heb je een ander, directiever leiderschap nodig. Laat ons daar nu over nadenken en er democratische afspraken over maken. We hebben levens verloren door het overlegmodel.

“Een paar dingen in het leven krijg je alleen als je ze eerst geeft: respect, waardering, vertrouwen... Geef experten de ruimte om te doen wat nodig is.”

Dat geldt trouwens voor elke crisis: Oekraïne, terreur… Sommige zaken zijn perfect voorspelbaar. Shit will happen. Je weet alleen niet wanneer. We krijgen nog pandemieën. En klimaatrampen. Dat staat vast. Hoe kunnen we ons erop voorbereiden? Door afspraken die toelaten dat we snel en doortastend handelen als het zover is. In een crisis heb je zeer korte, krachtige commandolijnen nodig. Geef bij een ernstige crisis een commandocel drie maanden volmachten. Na die drie maanden evalueert het parlement. Maar die eerste reactie maakt het verschil, ook in mensenlevens.”

Draaiboek ziekenhuis

“Ook de ziekenhuizen kunnen zich beter voorbereiden. Gouverner, c’est prévoir. Het is de titel van een draaiboek dat we recent in het UZ Brussel hebben gemaakt. Er was al een noodplan, maar we hebben nu een extra hoofdstuk voor een pandemie. Het is duidelijk dat covid nog drie tot vijf jaar zal duren. Het draaiboek telt drie luiken. Het eerste bevat afspraken prehospitaal, in overleg met de huisartsenkringen. Hoe kunnen we opnames vermijden? Hoe kunnen we patiënten thuis behandelen? Ook de langere termijn bekijken we: hoe kunnen we de gezondheid van de bevolking versterken? Covid heeft duidelijk gemaakt dat wie minder gezond is, een veel hoger risico loopt. Daarom moeten we investeren in meer gezondheid: minder overgewicht, minder hoge bloeddruk… Laat ons daar meteen werk van maken.

Marc Noppen
Marc Noppen

Het tweede luik focust op intrahospitaal. Hoe managen we de critical care capacity in het eigen ziekenhuis? Het gaat over middelen en mensen. We hebben bijvoorbeeld een ‘reservelegertje’ in het leven geroepen: mensen die in een crisis bereid zijn om van dienst te veranderen. We weten vandaag op naam wie dat wil doen en we kunnen die mensen al voorbereiden hierop. Bij een volgende crisis hoeven we dat alvast niet meer te improviseren.

Een derde luik behandelt de afspraken posthospitaal. Hoe kunnen we patiënten sneller ontslaan? Wat zijn de voorwaarden? Welke afspraken maken we met de thuisverpleging, de woonzorgcentra… We hebben nu een plan. Dat is ongetwijfeld nog niet perfect. Maar er is tenminste een plan. Dat geeft rust en vertrouwen in de organisatie.”

Koester je medewerkers

“We moeten op die spijker blijven hameren: de kracht van de mensen. Uiteindelijk zijn het de hulpverleners die het doen. In de ziekenhuizen, in de woonzorgcentra, in de eerste lijn… Daarom, koester je medewerkers! Ik kan het niet genoeg herhalen. Zowel voor de overheden als voor de zorgorganisaties. Als CEO van het UZ Brussel maak ik daar een punt van. Het begint met vertrouwen. Een paar dingen in het leven krijg je alleen als je ze eerst geeft: respect, waardering, vertrouwen... Geef experten de ruimte om te doen wat nodig is. Kom daar niet te veel in tussen.

Daarnaast hebben we ons in de crisis elke dag getoond op de werkvloer. Authentiek aanwezig zijn. Dat helpt. Nu het wat rustiger is, moet ik mezelf eraan herinneren om dat te blijven doen. Gewoon er zijn voor de medewerkers. Tonen dat je hen steunt, dat je samen een team vormt. We hebben daarom bijvoorbeeld geen medewerkers op technische werkloosheid gezet. We hadden dat perfect kunnen doen. Maar als je één team vormt, dan zet je niemand op de reservebank. Dat heeft ons geld gekost, maar het heeft ook geloond. Sommige dingen vergeet ik nooit. Toen de overheid een zorgpremie uitschreef, kwam een delegatie niet-covidverpleegkundigen me voorstellen om hun premie te schenken aan de collega’s in de frontlinie. Dat is ploegsport! We hebben alle medewerkers een extra vakantiedag gegeven als appreciatie. In de dienst ICT werken twee dames uit Oekraïne. Zij zitten in zak en as. Hun collega’s hebben gevraagd of ze hun extra vakantiedag aan hen mochten afstaan. Om ze tijd en ruimte te geven voor hun familie en eventueel een bezoek aan Oekraïne of de buurlanden. Dat is teamspirit!

Die solidariteit wil ik stimuleren. We zijn tijdens corona begonnen met een waarderingsprogramma voor de medewerkers. Care4me, heet het. Het zijn allemaal kleine acties, maar ze doen ertoe. Echt waar, we moeten onze mensen koesteren.”

TEKST: FILIP DECRUYNAERE - BEELD: SASKIA VANDERSTICHELE

Reactie toevoegen

De inhoud van dit veld is privé en zal niet openbaar worden gemaakt.