Ethisch advies 16: Palliatieve sedatie
Ethisch advies van 27 april 2012
Duiding: Deze tekst is geschreven in de filosofie van het actief pluralisme en heeft als adviestekst geen specifiek overwegende levensbeschouwelijke kleur. Inhoud en grondprincipes zijn nog steeds geldend.
Zowel in België als in vele andere landen is de aandacht voor de zorg om een menswaardig levenseinde sterk toegenomen. Een menswaardig levenseinde betekent dat de stervende mens tot het einde van grote betekenis en waarde mag blijven in de ogen van zijn medemensen en recht heeft op goede zorg. Om dat streven naar een menswaardig levenseinde mogelijk te maken is een ethisch geïnspireerde, deskundige en interdisciplinaire begeleiding van de stervende mens van cruciaal belang.
In een groot aantal sterfgevallen in Vlaanderen heeft het medisch handelen een invloed op het verloop van het stervensproces. We spreken in dat verband over ‘medisch begeleid sterven’, waaronder de Federatie Palliatieve Zorg Vlaanderen drie categorieën onderscheidt:
- Keuzes in verband met curatief of levensverlengend handelen (niet-behandelbeslissingen): wordt een dergelijke behandeling opgestart of nagelaten, voortgezet of gestaakt?
- Keuzes in verband met palliatief handelen en symptoomcontrole (pijnbestrijding, palliatieve sedatie): het geheel van handelingen dat erop gericht is op een actieve wijze de levenskwaliteit en het comfort van de ongeneeslijk zieke patiënt te maximaliseren of zolang mogelijk te handhaven.
- Keuzes in verband met actieve levensbeëindiging (euthanasie, hulp bij zelfdoding, actieve levensbeëindiging zonder verzoek), waarbij doelgericht letale medicatie wordt toegediend.
De Commissie voor Ethiek heeft reeds meerdere adviezen uitgebracht over niet-behandelbeslissingen ( Advies 6 en Advies 7) en actieve levensbeëindiging (Advies 1, 10 en 14). Hoewel in al deze adviezen aandacht werd besteed aan palliatief handelen en symptoomcontrole, werd aan die laatste vorm van medisch-verpleegkundig handelen aan het levenseinde vooralsnog geen apart advies gewijd.
Om die leemte in te vullen koos de Commissie voor Ethiek ervoor in dit advies te focussen op een specifieke vorm van palliatief handelen, met name continue palliatieve sedatie.
In het maatschappelijk debat omtrent het levenseinde gaat sinds een aantal jaren steeds meer aandacht naar de zogenaamde continue palliatieve sedatie. Hoewel die vorm van medisch begeleid sterven steeds vaker wordt toegepast, blijft de vraag naar een specifieke ethische omkadering veelal onbeantwoord. Deze adviestekst belicht het ethisch kader waarbinnen palliatieve sedatie als een specifieke vorm van medisch begeleid sterven kan worden toegepast.
Na bespreking op de bestuurscolleges werd deze tekst goedgekeurd door de Raad van Bestuur van Zorgnet-Icuro op 27 april 2012.