Vrije tribune over de strijd rond de patiënt

Deze week trokken de voorzitter en de afgevaardigd bestuurder van een algemeen ziekenhuis aan de alarmbel: de strijd om de patiënt is volop losgebarsten. Gedelegeerd bestuurder Peter Degadt klom daarop in zijn pen.

Aanzetten tot extra medisch-technische prestaties doen de directies niet, maar in hun samenwerking met andere zorgvoorzieningen kiezen de ziekenhuizen niet altijd voor taakafspraken met de meest nabije partner, klonk het in de pers. Ziekenhuizen die poliklinieken openen in de buurt van een ander ziekenhuis of patiënten voor gespecialiseerde onderzoeken liever doorsturen naar een ziekenhuis aan de andere kant van het land… Heel patiëntgericht klinkt het allemaal niet...Zijn ziekenhuizen dan echt gehaaide geldwolven geworden? Neen, het gaat veeleer om  pure overlevingsdrang in een financieringssysteem dat tot op de draad versleten is.

Het aantrekken en behouden van patiënten is een belangrijke drijfveer in een  financiering die volledig gebaseerd is op activiteiten. Vandaag draait bijna de helft van de Belgische ziekenhuizen in het rood, zo bleek uit de recente MAHA-analyse.

De 92 algemene ziekenhuizen behalen samen nog slechts een structureel bedrijfsresultaat van amper 66 miljoen euro op een omzet van 14,2 miljard euro, ofwel een schamele "marge" van 0,5%. De aangekondigde besparingen in de materniteit, het opheffen van de index voor niet-loongebonden kosten, de besparingen op de honoraria… voorspellen nog donkerder scenario's. Ziekenhuizen doen er op dit moment dan ook alles aan om niet volledig kopje onder te gaan. In hun opzet zoveel mogelijk patiënten aan te trekken en te behouden zouden sommigen er zelfs naar streven om zo veel mogelijk  winstgevende medische apparatuur in huis te halen. Sommige zijn zelfs bereid om niet- erkende of ‘zwarte' toestellen te installeren en daarmee prestaties aan te rekenen. Erger nog dan het gedogen van dergelijke praktijken, blijkt de overheid nu ook de zwarte toestellen te regulariseren. Wie netjes de regels volgt, betaalt het gelag. Loont het nog het spel eerlijk te spelen?  

Terug naar start

Hoe kunnen we ervoor zorgen dat de ziekenhuizen opnieuw samenwerkende, patiëntgerichte partners worden, veeleer dan harde concurrenten?

Een noodzakelijk voorwaarde is een grondige hervorming van de ziekenhuisfinanciering. Die moet de visie op een nieuwe zorgorganisatie ondersteunen, met name taakafspraken over hooggespecialiseerde zorg en de realisatie van zorgtrajecten voor de chronische patiënt. De hervormde financiering voor ziekenhuizen én artsen moet de ziekenhuizen aanmoedigen om samen te werken als gelijkwaardige partners die onderling taakafspraken maken om zo een complementair zorgaanbod in een geografisch logische regio te garanderen aan de (plaatselijke) bevolking. Ook de overheid ziet de noodzaak en de hoogdringendheid hiervan in.

In de publicatie Together we count lijstte Zorgnet Vlaanderen acht criteria op voor het concentreren van zorgdiensten in de vorm van regionale klinische netwerken waaraan een eigen erkenning en budget kunnen worden toegekend. In de eerste plaats gaat het om de toewijzing van dure diensten en technologie die bijzondere expertise vereisen. Daarvoor is samenwerking aangewezen. Ondersteunende technologie gaat dan weer in de richting van deconcentratie. Ook mobiliteit is een criterium: een beperkte mobiliteit (bv. voor bepaalde sociale groepen of leeftijdscategorieën) veronderstelt een grote spreiding van het aanbod. Belangrijk zijn ook de aanrijtijden van dringend vervoer en MUG/PIT: willen we een kortere aanrijtijd dan veronderstelt dat een goede spreiding van het aanbod. (voor de andere criteria, zie Together we count, www.zorgnetvlaanderen.be, rubriek publicaties). Een goede toepassing van die criteria zal toelaten om een degelijk en onderbouwd zorgstrategisch plan op te zetten, waartoe ook minister Vandeurzen zich in het regeerakkoord heeft verbonden. Dergelijk plan biedt een overzicht van de profilering van elk ziekenhuis of campus, de centers of excellence of belangrijke samenwerkingsverbanden tussen ziekenhuizen. Ziekenhuizen die samenwerken op een constructieve manier, in het belang van de patiënt en volgens de regels zullen daarvoor worden beloond door de overheid.

In een dergelijk systeem met een aangepaste financiering kan een beetje concurrentie van het gezonde soort overigens nuttig zijn. Want dan staat concurrentie niet meer gelijk met pompen of verzuipen, maar met elkaar prikkelen, stimuleren en aanmoedigen om steeds beter te doen. Als samenwerkende partners die gaan voor kwaliteit van zorg voor de patiënt. Een mooie aanzet hiervoor is al gegeven met de hele accreditatiebeweging en het Vlaams indicatorenproject, waarin alle ziekenhuizen betrokken zijn. De wil op het terrein is er, nu is het aan de politiek. We roepen de overheden dan ook op om snel werk te maken van die nieuwe financiering. 

Peter Degadt, gedelegeerd bestuurder Zorgnet Vlaanderen