Schakel tussen theorie en praktijk

“Waar zit voor ons de meerwaarde?”

Online en blended hulpverlening in de geestelijke gezondheidszorg zijn in evolutie. Aan het woord is Annelien Mees, klinisch psycholoog en lector & onderzoeker toegepaste psychologie bij hogeschool Howest. “We zoeken naar hoe we allerlei digitale mogelijkheden op een doordachte manier kunnen inzetten. Waar kan het iets betekenen voor het proces, voor de cliënt, voor de organisatie?” Samen met Onlinehulp Vlaanderen engageerde ze zich ook om de CGG hierin te ondersteunen.

“Om onzekerheid bij de hulpverleners aan te pakken zetten wij de meerwaarde sterk centraal. Zo kan blended hulpverlening voor meer verbinding zorgen met het dagelijkse leven, waar cliënten ook tussen de sessies door aan de slag gaan met vaardigheden, of met topics die in de gesprekken aan bod komen. De meerwaarde kan praktisch zijn, zoals herinneringen aan afspraken of aan opdrachten via een app, een website of een digitaal platform. Als het nodig is kunnen we een nauwere opvolging voorzien, bijvoorbeeld via beeldbellen of mail tussendoor.

“Blended is geen doel op zich, maar een hulpmiddel om dingen te doen die we belangrijk vinden in onze hulpverlening”

Een methodiek om op zoek te gaan naar deze meerwaarde is het opmaken van een cliëntreis: bekijken welke stappen een cliënt typisch moet doorlopen vanaf de aanmelding voor een traject. Daarbij komen soms pijnpunten naar boven - wachttijd is een bekend voorbeeld – waarbij we kijken of blendend hulpverlening iets kan betekenen. Of we merken dat we in de eerste gesprekken bepaalde informatie altijd opnieuw geven. Dan kunnen we mensen op een blended manier op voorhand al informatie doorgeven, waardoor we meer tijd hebben om echt in gesprek te gaan. Dat zijn mogelijkheden die ook vanuit hulpverlenings- en organisatieperspectief meerwaarde bieden.”

Flowchart digitale inclusie

Onlinehulp Vlaanderen bundelt expertise en kennis voor professionals in online en blended welzijnswerk en gezondheidszorg in Vlaanderen. Naast Howest zijn ook de hogescholen Thomas More en ArteveldeHogeschool hierbij betrokken, en de werkveldorganisaties Psyche en SAM.

“Binnen een van de projecten die we gelopen hebben met de CGG, de impactmeting, kwam naar voren dat onze hulpverleners nood hebben aan handvatten om in te schatten voor wie we blended kunnen inzetten en voor welke cliënten het minder van toepassing of geïndiceerd is. Hiervoor baseerden we ons op Fit for Blended Care, een vragenlijst van de Universiteit van Twente die rekening houdt met e-inclusie en digitale inclusie. De betrokken CGG maakten een vertaaloefening naar hun CGG en bundelden alle belangrijke stappen in een flowchart met extra tips. Met Onlinehulp Vlaanderen hebben we hiervoor instrumenten aangebracht.”

Opleiding
“Met Onlinehulp Vlaanderen brachten we al onze expertise samen in een vierdaagse vorming blended hulpverlening in de ggz. Daar belichten we heel veel verschillende aspecten, zowel de praktijk (de soorten apps en het uitproberen ervan), als de manier waarop je een blended traject op maat van je cliënt maakt. Hoe ga je met cliënten daarover in gesprek? Hoe kan je ze motiveren? En ook op organisatieniveau: hoe kan je collega's of medewerkers meekrijgen in dat proces?”

Actieonderzoek
“Howest is als hogeschool gericht op praktijkgericht onderzoek. Hoe kunnen we de theorie of wetenschappelijk onderzoek vertalen naar de praktijk, wat is er nodig om dat echt in een organisatie geïmplementeerd te krijgen. Het is actieonderzoek, waarbij we met organisaties aan de slag gaan in trajecten. Op die manier leren we bij over wat werkt, en proberen we daar dan ondersteunende instrumenten of werkvormen rond te ontwikkelen. In een traject van meer dan een jaar met de CGG en Zorgnet-Icuro hebben we heel wat kunnen bijleren. Aan de hand van modellen en ervaringen uit andere projecten proberen we een schakel te zijn. Onze sterkte als hogeschool ligt daar.”

Coaching en intervisie

“Het idee om met intervisie aan de slag te gaan kwam vanuit het lerend netwerk zelf. Niet iedereen moet op zijn eigen eilandje alles zitten uitzoeken; er kan gedeeld en samengewerkt worden. Wij hebben daarin ondersteund via intervisie voor een groepje coaches/intervisoren, waarin ik kapstokken meegaf. Dus ook daar theorie concreet vertaald naar de praktijk. In de bijeenkomsten vertrokken we van vragen in hun eigen organisatie of bij de andere CGG die zij ondersteunen. Zo merkten ze dat het heel snel heel veel wordt wanneer men blended meteen wil implementeren in de volledige organisatie met alle cliënten. Durven keuzes maken – voor wie eerst, met welke teams, welke tools, welke minimumverwachtingen - heeft rust gebracht tijdens de intervisies. Ook de samenwerking tussen het beleid en de medewerkers was een thema.”

“Niet iedereen moet op zijn eigen eilandje alles zitten uitzoeken”

Next steps
“Binnenkort loopt het actieplan af. Ik wens de CGG toe dat ze hun lerend netwerk kunnen voortzetten, want het heeft heel veel meerwaarde. Ik hoop dat de overheid het voldoende blijft op de kaart zetten, dat ze er tijd en middelen voor genereren, dat het niet als vanzelfsprekend wordt gezien. Het is een lang proces dat zeker nog niet afgerond is. Door het actieplan zijn de geesten gerijpt, maar er is nog een lange weg te gaan om het echt onderdeel te maken van de standaard mogelijkheden binnen een behandeling.

Blended en online hulpverlening zullen meer en meer ingang vinden in de ggz. De aanvragen die we binnenkrijgen bij Howest en Onlinehulp Vlaanderen naar vorming of procesbegeleiding zitten duidelijk in de lift. We kunnen het zien als iets dat naast de klassieke hulp komt. Bij hulpverleners die het niet zo goed kennen, zit er wel wat angst dat zij minder aan bod zullen komen. Ook AI zal in de toekomst een grotere rol spelen. Ook daar zal het zoeken zijn hoe het een hulpmiddel kan zijn voor de hulpverlener, en niet iets waarvoor we bang moeten zijn. We moeten zeker kritisch blijven kijken naar die evoluties, maar het kan onderdeel worden van elke organisatie binnen de ggz. Daarom niet per se voor elke cliënt, maar wel voor elke hulpverlener.” 

Ben je op zoek naar een vorming rond online of blended hulpverlening in je organisatie, heb je graag hulp bij de implementatie van blended werken onder de vorm van procesbegeleiding, of ben je op zoek naar handige instrumenten, inspirerende artikels, of andere handvaten om zelf aan de slag te gaan? Neem dan een kijkje op www.onlinehulp-vlaanderen.be.

Lees ook het interview met de ervaring van de CGG uit de praktijk

TEKST: EVA DE WAL – BEELD: TINNE VANWEZEL