DRIE WOONZORGCENTRA EN DRIE MAATWERKBEDRIJVEN SLAAN HANDEN IN ELKAAR

'Tea for two' zorgt voor extra handen in het woonzorgcentrum

Oktober 2020

Veel Vlaamse woonzorgcentra zijn voortdurend op zoek naar medewerkers. Dat is een gekend probleem. Maatwerkbedrijven van hun kant zijn vaak vragende partij om partners te vinden waar hun talenten aan het werk kunnen gaan. Uit die gezamenlijke zoektocht ontstond in Noord-Limburg en (een stukje van) Antwerpen ‘Tea for two’, een project tussen drie woonzorgcentra en drie maatwerkbedrijven om mensen uit de sociale economie aan de slag te laten gaan in de ouderenzorg. Zorgwijzer sprak met Eric Bogers, directeur van De Biehal en promotor van ‘Tea for two’, en Greet Geuens, campusdirecteur van wzc Sint-Jan Berchmans in Hamont-Achel, één van de 6 partners van het project.

Op het eerste gezicht is een structurele samenwerking tussen een maatwerkbedrijf en een ouderenzorgvoorziening niet evident. Hoe hebben jullie elkaar gevonden? 

Eric Bogers: “Wie ‘maatwerkbedrijf’ zegt, denkt meteen aan kringwinkels. Maar onze activiteiten gaan breder. Van kringwinkels over horeca tot groendiensten. Door het ‘Tea for two’-project kunnen we daar nu zorg- en dienstverlening als vierde niche aan toevoegen. Met De Biehal waren we al wat vertrouwd met de zorgsector. Al is de samenwerking via ‘Tea for two’ pas echt structureel geworden.”

Greet Geuens: “Klopt. Voorheen was er al een samenwerking tussen een aantal voorzieningen van Integro, een Limburgse groep van 8 woonzorgcentra waarvan Sint-Jan Berchmans deel uitmaakt, en De Biehal. Maar dat ging dan over het occasioneel versterken van de klusjesdienst in het woonzorgcentrum, beroep doen op hun wassalon of bewoners die gingen eten in een buurtrestaurant dat uitgebaat wordt door De Biehal. Met ‘Tea for two’ lopen er op gezette tijdstippen mensen van De Biehal tussen onze medewerkers om onze werking te versterken.”

Eric Bogers: “In totaal hebben we binnen ‘Tea for two’ een samenwerking lopen met drie woonzorgcentra. Naast Sint-Jan Berchmans versterken we ook Home Elisabeth in Sint-Truiden – ook Integro – en Ter Vest in Balen. Voor ons was het overigens noodzakelijk om een nieuwe sector aan te snijden waar onze talenten aan de slag konden gaan. Door de omschakeling van ‘sociale werkplaats’ naar ‘maatwerkbedrijf’ zagen we namelijk onze structurele financiering met 10% dalen. Op jaarbasis is dat goed voor zo’n 120.000 euro minder subsidies. Door nu aan de slag te gaan in de zorg- en dienstverlening scheppen we kansen voor nieuwe niches.”

De regelgeving over wie welke handelingen mag stellen is in de woonzorgcentra zeer strikt. Vormt dat geen barrière om mensen uit de sociale economie in te zetten?

Greet Geuens: “Die stringente regelgeving laat inderdaad weinig ruimte voor flexibiliteit, maar daarvan waren we ons op voorhand al bewust. Onze vraag aan het maatwerkbedrijf is vooral logistiek. In een woonzorgcentrum komen wonen en zorg samen. Wij zetten de mensen van De Biehal voornamelijk in om het dagelijkse leven van de bewoners aangenamer te maken: zij smeren boterhammen, brengen de koffie rond, maken een wandelingetje met de bewoners of brengen hen naar de kapper… Doordat we meer handen in huis hebben, slagen we erin om de bewoners beter te omringen.”

Eric Bogers: “We zorgen ervoor dat onze mensen in het woonzorgcentrum taken kunnen uitvoeren waarvoor geen lange opleidingen nodig zijn. Ze zijn er niet bij gebaat om eerst cursussen te moeten doornemen om een bepaalde job te kunnen uitvoeren. Uiteraard is het wel belangrijk dat ze feeling hebben om met ouderen te werken. Opvallend is trouwens dat onze vacatures om in de woonzorgcentra te werken steeds vlotter ingevuld raken. We zijn dit project eind 2018 gestart, met een eerste ‘testperiode’ in de lente van 2019. Toen was het niet evident om voldoende gegadigden te vinden om aan de slag te gaan in de woonzorgcentra. Begin dit jaar was er een tweede testperiode en de goesting was bij velen al een pak groter. Blijkbaar deed het de ronde dat het toch wel tof was om in een voorziening voor ouderen te werken.”

“Dit project is een stap vooruit voor zowel de woonzorgcentra als de maatwerkbedrijven. Alleen al op vlak van tewerkstelling biedt het mogelijkheden om de vergrijzing in de zorgsector, de pensioengolf die op ons afkomt én het personeelstekort op te vangen.”

Hoe staan de vaste medewerkers van het woonzorgcentrum tegenover de mensen van De Biehal?

Greet Geuens: “In het begin was het wat zoeken, maar dat is ook begrijpelijk. Alleen al praktisch. In Sint-Jan Berchmans dragen onze medewerkers bijvoorbeeld nog een uniform; doen de mensen van De Biehal dat dan ook? Al snel groeide het enthousiasme bij ieder van ons. We hebben ook een tussentijdse bevraging gelanceerd bij bewoners en medewerkers, net zoals begin- en eindmetingen. Extra handen in het woonzorgcentrum zijn van onschatbare waarde. Ze zorgen voor meer ademruimte bij iedereen in ons huis: zowel bij bewoners als medewerkers.” 

Het project startte eind 2018. Is er ook een einddatum?

Eric Bogers: “In november 2020 vangt de derde en laatste ‘testfase’ aan waarna het project in het najaar van 2021 in principe eindigt. Dan stopt namelijk de subsidie vanuit het Europees Sociaal Fonds. Dat ESF is eigenlijk het platform waarop ‘Tea for two’ kan draaien. Niet alleen door de financiële inbreng, maar ook door de hulp om gelijkaardige projecten in Europa te vinden.”

Greet Geuens: “Op die manier zijn we in Denemarken en Finland terechtgekomen. In die Scandinavische landen zijn er ook woonzorgcentra die een soortgelijke samenwerking aangaan met maatwerkbedrijven. Binnen dat kader is het heel interessant om good practices uit te wisselen. Denk maar aan een wederzijdse vorming op maat van beide personeelsgroepen.
Maar we beseffen ook dat we hier in een andere context werken dan in Finland of Denemarken. In Vlaanderen zijn er weinig of geen voorbeelden van samenwerkingen tussen sociale economie en woonzorg-
centra.” 

Eric Bogers: “Inderdaad, we kunnen geen copy-paste doen van hoe ze in Scandinavië met het project omspringen. Daarvoor zijn de verschillen te groot. Als je het mij vraagt hebben de voorzieningen daar een grotere vrijheid, ze worden er minder geconfronteerd met allerlei regeltjes. In Denemarken is de zorg bijvoorbeeld meer gedecentraliseerd. Een directeur van een ouderenzorgvoorziening kan zelf beslissen om medewerkers in een flexibeler arbeidsregime aan te trekken. Dat zijn allemaal zaken waar we in Vlaanderen misschien ook wel naartoe moeten evolueren.”

Greet Geuens: “We kunnen wel van andere landen leren hoe we de samenwerking tussen de vaste medewerkers en de mensen uit de sociale economie laten plaatsvinden. Die uitwisseling van goede praktijken loopt vlot. We komen zelfs al eens bij elkaar op bezoek. Onlangs kwam er een delegatie vanuit Helsinki naar Hamont-Achel.”

Uit jullie betoog blijkt dat jullie ook na 2021 de samenwerking willen voortzetten. Hoe willen jullie dat realiseren?

Greet Geuens: “Dit project is een stap vooruit voor zowel de woonzorgcentra als het maatwerkbedrijf. Alleen al op vlak van tewerkstelling biedt het mogelijkheden om de vergrijzing in de zorgsector, de pensioengolf die op ons afkomt en het personeelstekort op te vangen. We zijn realistisch genoeg om te beseffen dat dit niet alle hiaten zal oplossen inzake de personeelsbezetting in de woonzorgcentra. Specifieke zorgprofielen blijven uiteraard nodig, maar zonder twijfel biedt een samenwerking met de sociale economie voor onze sector een meerwaarde.”

Eric Bogers: “We zien heel mooie dingen op het terrein: in Home Elisabeth in Sint-Truiden bijvoorbeeld werden drie mensen van maatwerkbedrijf De Ploeg in vaste dienst genomen. Uiteraard zal het niet voor alle mensen uit de sociale economie haalbaar zijn om zo door te stromen naar de reguliere arbeidsmarkt, maar het toont aan dat dit project zin heeft. Op 3 maart, aan de vooravond van de lockdown, hadden we een overleg met minister Beke en enkele van zijn raadgevers. Ook het kabinet van de Vlaamse minister van Werk, Hilde Crevits, VDAB Limburg en Zorgnet-Icuro waren vertegenwoordigd. We hadden er positieve gesprekken over een voortzetting, maar de coronapandemie zet alles op dit moment on hold.”

Greet Geuens: “Tijdens de coronapandemie werd het nut van ‘Tea for two’ voor ons nogmaals nadrukkelijk bevestigd. De extra handen waren meer dan welkom om de crisis de baas te kunnen. Dat bevestigden ook al onze medewerkers. We houden in ieder geval een goed gevoel over aan ons gesprek met de Vlaamse overheid. Het wordt nu zaak om de draad opnieuw op te pikken.” 

Eric Bogers: “Dit project biedt een maatschappelijke meerwaarde: door de instroom van mensen uit de sociale economie kunnen woonzorgcentra aan de bewoners meer kwaliteit van leven bieden en het levert veel sociale tewerkstelling op. Het lijkt ons meer dan de moeite waard om hiervoor een groei- en financieringsmodel uit te denken. De resultaten uit de praktijk bewijzen dat. Voor een sterk transitiebeleid voor de sociale economie en een omslag naar de zorg kijken we in de richting van minister Hilde Crevits.” 

TEKST: JENS DE WULF • BEELD: BJÖRN CRUL