1 november 2019

LEVENSEINDEZORG WORDT STEEDS BELANGRIJKER THEMA

GEEF RUIMTE EN TIJD OM DE ZORG TE COÖRDINEREN

Huisarts, LEIF-arts, CRA en actieve mede­werker van de werkgroep CRAGT. Als Koen Verhofstadt een visitekaartje heeft, staan die functietitels er steevast op. Sinds 2001 is hij coördinerend en raadgevend arts (CRA) in woonzorgcentrum Domino in hartje Gent, naast zijn job als huisarts in een Gentse groepspraktijk. Vanuit zijn functie als CRA stond hij mee aan de wieg van werkgroep CRAGT – “CRA’s van de Gentse rusThuizen”. In die werkgroep, die intussen deel uitmaakt van de HVG, Gentse Huisartsenvereniging, sloegen de verschillende CRA’s in Gent de handen in mekaar.

Wat staat er in de functieomschrijving van een CRA?
"CRA staat voor ‘coördinerend en raad­gevend arts’. Een CRA is altijd verbonden aan een woonzorgcentrum. Een coördinerend en raadgevend arts is absoluut geen vervanging voor een huisarts. Integendeel, als CRA probeer je geen arts te worden van de bewoners maar ben je een spil tussen de huisartsen, familie, de voorziening, verpleegkundigen en bewoners. Het aantal uren dat je als CRA actief bent in het woonzorgcentrum wordt bepaald door het aantal bewoners, namelijk twee uur per dertig bewoners."

"Mijn taak als CRA is het organiseren van de medische zorg voor de bewoners, in samenwerking met huisartsen en hoofdverpleegkundigen. Ik behartig bijvoorbeeld eventuele communicatieproblemen tussen de huisarts en de instelling of de verpleegkundigen. Daarnaast vang ik ook problemen op in verband met de continuïteit van de zorgverlening. Stel dat een huisarts met vakantie is en het antwoordapparaat aanzet nog voor de vervanging beschikbaar is. In dat geval kan het woonzorgcentrum mij contacteren om een oplossing te zoeken. Of als een huisarts niet aanwezig kan zijn op het multidisciplinair overleg, behartig ik de visie vanuit de huisartsenblik. Daarnaast werken we een uniform beleid uit voor zorginfecties, proberen we de hoeveelheid geneesmiddelen van de bewoners onder de loep te nemen en geven we speciale aandacht aan de voorafgaande zorgplanning en levenseindezorg van de bewoners. Een CRA organiseert ook bijscholingen voor het zorgpersoneel van het woonzorgcentrum en voor de verschillende huisartsen van de bewoners."

EEN STEM OP VERSCHILLENDE BELEIDSNIVEAUS

Naast huisarts en CRA bent u ook drijvende kracht van de werkgroep CRAGT. Hoe is die werkgroep ontstaan?
"Woonzorgcentrum Domino telt twee campussen. Ruw geschat komen er voor onze bewoners honderd verschillende huisartsen over de vloer. Huisartsen die allemaal ook in andere woonzorgcentra actief zijn. Het is de taak van de CRA om bijscholingen te organiseren voor de huisartsen, maar we merkten dat het bijna onmogelijk is die allemaal samen te krijgen. Voor de huisartsen is het ook onhaalbaar om in elk woonzorgcentrum waar ze patiënten hebben een bijscholing te volgen." 

"Daarom sloegen de verschillende CRA’s in Gent de handen in elkaar en richtten ze in 2001 CRAGT op. Met die werkgroep komen we vooral tegemoet aan de verplichting voor bijscholing voor artsen. Jaarlijks organiseren we begin december een symposium waarop belangrijke onderwerpen voor de ouderenzorg besproken worden. Dit symposium is open voor iedereen: huisartsen, CRA’s, directies, verpleegkundigen en andere paramedici. De werkgroep CRAGT is verbonden aan de Functionele Binding Gent – Deinze (overleg ziekenhuizen – woonzorgcentra). Die koepel organiseert elk jaar in juni een symposium en ook daar werken wij aan mee."

Wat staat er doorheen het jaar op de agenda van de werkgroep CRAGT?
"We steken veel energie in de organisatie van de twee symposia. Er kruipt best wel wat tijd in het bepalen van de inhoud en het zoeken naar sprekers. Daarnaast staat de coördinatie van de verschillende CRA’s op de agenda en wisselen we onderling problemen uit. Met CRAGT werken we ook aan de vertegenwoordiging van CRA’s op verschillende beleidsniveaus. We willen daar een stem hebben omdat we een verschil kunnen maken bij het opstellen van richtlijnen en protocollen. Ik denk bijvoorbeeld aan infectiepreventie en de richtlijnen voor handhygiëne in de woonzorgcentra. Die werkgroep heeft ook een rol gespeeld bij de opstelling van het Formularium Ouderenzorg, een leidraad bij het voorschrijven van geneesmiddelen aan oudere patiënten."

VANUIT EEN ANDER PERSPECTIEF

Waar zit voor u de meerwaarde van de rol van een CRA?
"Persoonlijk vind ik het boeiend om dit te combineren met mijn job als huisarts. Je werkt in een andere omgeving en bekijkt zorg vanuit een ander perspectief. Voor de bewoners van een woonzorgcentrum ligt de meerwaarde in het feit dat de zorg geoptimaliseerd wordt. Door iemand de ruimte en de tijd te geven om de zorg te coördineren, streef je naar de best mogelijke zorg. En niet alleen voor de bewoners afzonderlijk, maar ook hoe een woonzorgcentrum reilt en zeilt op medisch vlak. Je creëert een cultuur van voortdurende wisselwerking en automatisch weerspiegelt zich dat in zaken zoals een palliatief beleid, rond psychofarmaca, infecties..."

Als CRA organiseer ik de medische zorg voor de bewoners van een woonzorgcentrum, in samenwerking met huisartsen en hoofdverpleegkundigen. Ik behartig bijvoorbeeld eventuele communicatieproblemen tussen de huisarts en de voorziening.

U bent u al meer dan 18 jaar CRA. Zijn er onderwerpen die met het verloop van de tijd aan belang wonnen of net van de agenda verdwenen?
"Levenseindezorg is een zeer belangrijk thema geworden. Als woonzorgcentrum krijgen we er steeds meer mee te maken, maar het is een materie die voor veel huisartsen nog wat vreemd is. Niet elke huisarts heeft hier ervaring mee. Ik weet het, het is niet meteen het vrolijkste onderwerp, maar levenseindezorg is voor mij een essentieel onderdeel van goede zorg. Als een bewoner euthanasie of palliatieve sedatie vraagt, kan ik als CRA hierin bemiddelen, bijstaan of – indien nodig – overnemen." 

"Dat gebeurt in WZC Domino overigens altijd in samenspraak met de palliatieve zorgcoördinator, een verpleegkundige die volledig vrijgesteld is voor de uitbouw van palliatieve zorg. Zij speelt een cruciale rol in dit verhaal. Bewoners, hun familie, maar ook het zorgpersoneel kunnen steeds een beroep op haar doen. Het feit dat ze tijd kan maken voor gesprekken met bewoners en hun familie maakt dat ze echt de vinger aan de pols houdt." 

"We leven al lang niet meer in een tijd waar artsen alles te zeggen hebben en de pa­tiënten gedwee luisteren en knikken. Door de ontvoogding van de patiënt, dankzij de Wet op de Patiëntenrechten, hebben onze bewoners veel meer autonomie. Persoonlijk vind ik dat een fantastische evolutie. Ik juich het toe dat bewoners een stem hebben, gehoord worden en ik wil het zoveel mogelijk faciliteren."

"Je merkt ook dat de verhoudingen tussen het zorgpersoneel veranderen. Wat mij betreft mag de hiërarchie tussen dokters en verpleegkundigen wegvallen. Zeker in een woonzorgcentrum creëert dat kansen, net omdat je in een setting werkt waar je als team veel meer kan bereiken. Het gaat niet over wie de meerdere is, maar wel over het feit dat we partners in de zorg zijn. En ons gezamenlijke doel is de best mogelijke zorg voor onze bewoners." 

CRAGT-SYMPOSIUM

Zaterdag 7 december 2019
Dementie in het WZC:
van diagnose naar zorg

Aula Schaubroeck,
Steenweg Deinze 154, Nazareth

Link: http://hvg.be/CRAGT2019

TEKST: KIM MARLIER • BEELD: PETER DE SCHRYVER