Ambulant revalidatieprogramma obesitas voor jonge kinderen 

“O-kids leert kinderen met overgewicht gezond leven”

Van alle Belgische kinderen en jongeren tussen 2 en 17 jaar kampt 1 op 5 met overgewicht of obesitas. “Door de jaren heen zagen we de problematiek complexer worden”, vertelt Nick Marlein, algemeen directeur van het BZIO en het Zeepreventorium in De Haan. Het BZIO en het AZ Sint-Jan Brugge slaan daarom de handen in elkaar om een ambulant aanbod voor kinderen tussen 7 en 12 uit te werken. “Door multidisciplinaire zorg te bundelen in een totaalaanbod met pediatrische expertise kan je de problematiek veel grondiger aanpakken”, zegt Kate Sauer, diensthoofd kindergeneeskunde AZ Sint-Jan. 

“Het was al langer onze ambitie om te differentiëren binnen het revalidatie-aanbod”, vertelt Nick Marlein. “We wilden meer doen voor kinderen, vanuit de link met het Zeepreventorium. Door een ambulant aanbod uit te werken kan je sneller handelen en zo vermijden dat een residentiële opname nodig is. Daarom kozen we voor een jongere leeftijdscategorie. Niet enkel omdat de problematiek van obesitas zich op steeds jongere leeftijd stelt, maar vooral omdat kinderen op die jonge leeftijd nog heel leerbaar zijn, wat een belangrijke factor is voor het slagen van een behandeling.”

“We maakten in het Zeepreventorium op vraag van de FOD Volksgezondheid een conceptnota die werd opgepikt door het kabinet van minister Vandenbroucke. Na stevig onderhandelen en lobbywerk zal er op tweedelijnsniveau een ambulant netwerk aan obesitascentra uitgebouwd worden, waar kinderen en jongeren geholpen kunnen worden zonder meteen in het centrum te moeten verblijven. Omdat de uitbouw van dit netwerk veel tijd nodig heeft, besloten we niet te wachten. Voor ons was de tijd rijp om uit de startblokken te schieten.” 

Expertise bundelen

BZIO en AZ Sint-Jan vonden elkaar als partners. De ervaring van AZ Sint-Jan met het succesvolle programma Expeditie Josse en de expertise binnen het Zeepreventorium resulteerde in O-kids, een ambulant programma dat zich toespitst op kinderen tussen 7 en 12 om zo opnameverhinderend te werken.

“Sinds de fusie van AZ Sint-Jan met Serruys in 2011, zijn we in Oostende gestart met subspecialistische raadplegingen binnen de kindergeneeskunde”, vertelt Kate Sauer, diensthoofd kindergeneeskunde AZ Sint-Jan. Gezien de intense samenwerking tussen AZ Sint-Jan en BZIO, was dit een mooie opportuniteit om een gespecialiseerde samenwerking uit te bouwen. Wij hebben al een aantal jaar het project Expeditie Josse lopen, opgestart door kinderendocrinoloog dr. Depoorter en kinderrevalidatiearts dr. Fonseca. Kinderen met een obesitasproblematiek worden multidisciplinair opgevolgd door een kinderarts, revalidatiearts, klinisch psycholoog, sociale dienst, diëtiste, kinesitherapeut en ergotherapeut. We keken hoe we een gelijkaardig traject konden starten in samenwerking met BZIO.”

“Het is heel belangrijk om dit aanbod uit te breiden naar Oostende. Dit is een populatie die niet zo mobiel is en vaak over weinig middelen beschikt. Daarom moet je de zorg lokaal en dicht bij de mensen kunnen organiseren. Demografisch is Oostende een moeilijke sociaal-economische context, met heel wat problemen die het voor jonge kinderen en gezinnen niet makkelijker maken. Daarom vinden we het onze maatschappelijke opdracht om zeker op pediatrisch niveau goede zorg te blijven aanbieden”, zegt Nick Marlein.

“Het is niet de bedoeling om kinderen op dieet te zetten, wel om ze een gezonde levensstijl aan te leren waarbij gezonde voeding en beweging centraal staan. Kinderen komen gedurende een drietal maanden wekelijks een aantal uren naar het centrum, dus het is ook essentieel dat je bereikbaarheid goed is”, vult Kate Sauer aan.  

Thuissituatie revalideren

“Tijdens de intake bij de revalidatiearts, wordt op maat gekeken wat de hulpvraag is en welke zorg nodig is”, vertelt Kate Sauer. “Wanneer het gezin zijn akkoord geeft om in het programma te stappen, starten ze een multidisciplinair traject waarbij ze begeleid worden door psychologen, diëtisten en revalidatieartsen. Waar nodig kijkt de kinderendocrinoloog of er geen onderliggende endocrinologische problemen zijn.”

“We zetten met O-kids in op groepstherapie waardoor de kinderen zich ook kunnen optrekken aan elkaar”, zegt Nick Marlein. “Elk kind heeft uiteraard zijn eigen doelstellingen, maar er zijn kameraden om samen het traject te doorlopen. Een traject duurt drie maanden, met een wekelijkse bijeenkomst met de diëtiste en dr. Fonseca. Maar die duur kan uitgebreid worden als dat nodig zou zijn. Onderzoek leert ons dat je makkelijk 4 à 5 maanden nodig hebt om gedragsverandering te realiseren.”

“Ook de ouders nemen we mee in het traject. Zij zitten mee samen met de diëtiste en de psychologe. Zo leren ze hoe ze de eetgewoontes in het gezin kunnen aanpassen. Hoe zetten we in op beweging? Het is niet enkel het kind dat moet revalideren, maar de hele thuissituatie. Op die manier is de slaagkans op lange termijn hoger en de kans op hervallen in oude gewoontes veel kleiner. We doseren het programma bewust. Het is belangrijk om dit stapsgewijs aan te pakken, zodat noch het kind, noch de ouders zich overladen voelen. Het is veel informatie en er moet aan veel gewoontes gesleuteld worden.” 

Zorg voor de regio

“Oostende is een kwetsbare regio waarbij nood is aan gespecialiseerde pediatrie”, zegt Nick Marlein. “Terwijl we voelen dat de obesitasproblematiek hier net zwaarder aanwezig kan zijn. We hebben de intentie om specifiek voor deze regio en ruimer iets uit te bouwen op basis van de lessen die in Brugge al geleerd zijn.” 

“O-kids is een voorbeeld van multidisciplinaire zorg, dat is het mooie aan dit project”, vertelt Kate Sauer. “Als je dit indvidueel organiseert via een huisarts of een kinderarts, dan moet je een arts, een diëtiste, een kinesiste en een psycholoog allemaal apart consulteren. Dat kost geld en tijd. Door dit te bundelen in een totaalaanbod met pediatrische expertise kun je de problematiek veel grondiger aanpakken.”

“Het is ook een vorm van secundaire preventie”, vult Nick Marlein aan. “We hopen dat we op deze manier ervoor kunnen zorgen dat er op latere leeftijd geen verdere problemen ontstaan.”

Kracht van samenwerking

“We delen een sterke drive om het specialistisch, goed onderbouwd wetenschappelijk karakter gezamenlijk uit te dragen”, zegt Nick Marlein. “Vertrouwen is het sleutelwoord in deze samenwerking. Wij delen ook hetzelfde uitgangspunt: Hoe kun je voor de patiënt en de context van betekenis zijn? We vinden elkaar ook in de zorg naar de betaalbaarheid voor de patiënt. We werken enkel met conventietarieven, werken niet met supplementen en onderzoeken hoe we bepaalde trajecten betaalbaar kunnen houden en krijgen.”

“De expertise van BZIO gekoppeld aan de expertise van onze supraregionale pediatrie zorgt ervoor dat we een mooi verhaal kunnen schrijven en de zorg naar een hoger niveau tillen. Het stelt ons ook in de mogelijkheid om ambulante zorg aan te bieden in de regio op tertiair niveau”, zegt Kate Sauer. “We hebben de gezamenlijke ambitie om het aanbod kinderrevalidatie uit te breiden naar andere doelgroepen binnen deze regio. Bijvoorbeeld kinderen met neurologische problematiek, jongeren met psychosomatische problemen met veel schoolverzuim. Het is op termijn een belangrijke doelgroep om terug te reactiveren.”

Leven in de brouwerij

“De eerste groep van 8 kinderen is van start gegaan. We waren verrast door de geografische spreiding, die veel verder reikte dan de regio Oostende. Op jaarbasis hopen we 50 tot 100 kinderen te kunnen ondersteunen. Ook voor ons is het een boeiend project. Revalidatie heeft soms een ouder karakter, waardoor de mix met de kinderen net heel leuk is. Nu crossen er op dinsdag spelende kinderen rond. O-kids creëert extra leven in de brouwerij.”

TEKST: KIM MARLIER – BEELD: TINI CLEEMPUT