Editoriaal Zorgwijzer 111

My home is my community

De demografische prognoses van het Planbureau zijn klaar en duidelijk. In de komende decennia rolt er een tsunami van vergrijzing en verzilvering over ons heen. Tegen 2070 zal een kwart van de Vlaamse bevolking ouder zijn dan 67 jaar; nu is dat iets meer dan 18%. Vanaf 2030 neemt vooral het aantal personen op heel hoge leeftijd razendsnel toe. Op een bevolking van ruim 7,5 miljoen zullen er in 2050 ongeveer een half miljoen Vlamingen de gezegende leeftijd van 85 of meer hebben bereikt, tegenover 220.000 in 2023. Dat is meer dan dubbel zoveel als nu. Veel meer ouderen betekent ook meer personen met dementie, en met chronische aandoeningen. Dus een grotere zorgvraag, terwijl er nu al handen te kort zijn in de zorg en er in de komende decennia een verdere daling is van het aantal mensen op arbeidsleeftijd. 

Die ontnuchterende cijfers doen beetje bij beetje het besef doordringen dat ons huidig zorgmodel tegen die tsunami niet bestand zal zijn. Dat we het anders zullen moeten aanpakken, dat we niet elke vraag naar professionele zorg zullen kunnen beantwoorden. Dat we voor zorg meer op elkaar zullen aangewezen zijn. Het dringt ook stilaan door dat onze Vlaamse woonvoorkeuren – de vrijstaande woning met individuele tuin in een verspreide bebouwing - en de manier waarop we de openbare ruimte hebben opgedeeld en ingevuld, niet echt bijdraagt aan het spontaan “zorgen voor elkaar”. 

Maar er tekent zich stilaan een kentering af. Getuige de diverse stemmen die aan het woord komen in het dossier over wonen en ruimtelijke ordening in deze Zorgwijzer. De geïnterviewden pleiten sterk voor een gestuurde ruimtelijke ordening en architectuurkeuzes die de gemeenschapsvorming stimuleren. Geen verspreide bebouwing, maar woonvormen die functies voor verschillende groepen en leeftijden samenbrengen (een woonzorgcentrum, een school, een buurtwinkel…) en zo de sociale cohesie en onderlinge hulp faciliteren. Op die manier kunnen we de thuiszorg op een menselijker manier organiseren. En geven we “community-building” een echte kans. 

Nu houden te veel ouderen te lang vast aan het té grote afgelegen huis, waar de eenzaamheid weegt op het mentaal welzijn en de levenskwaliteit. De manier en de plaats waarop we wonen kan zo bepalend zijn voor het vrijwillige engagement dat andere generaties kunnen en willen opnemen in de zorg. We hebben plekken nodig waar ouderen zelfstandig wonen en zich verzekerd weten van het contact, de zorg en geborgenheid van andere mensen om zich heen. Opportuniteiten scheppen voor ontmoeting stimuleert het buurtleven en haalt mensen uit hun isolement. Bewuste keuzes maken en ouderen sensibiliseren om zich tijdig voor te bereiden op hun oude dag zal het welzijn en het intergenerationeel contact ten goede komen. Alleen zo kunnen we van onze buurten echte gemeenschappen maken.