Editoriaal Zorgwijzer 110: Een hobbelig pad met veel hindernissen

Antwerpen was eind mei 2023 host voor het grote internationale congres waar wetenschappers en zorgprofessionals jaarlijks samenkomen om hun onderzoek en ervaringen met geïntegreerde zorg te delen. Zorgnet-Icuro koos ervoor om op de conferentie geen theorie of model te brengen, maar vier concrete good practices. De zorgsector heeft immers handvatten nodig om concreet aan de slag te gaan. De initiatiefnemers brengen hun verhalen met veel verve ook in deze Zorgwijzer. Ze tonen dat het echt kan: de cliënt en zijn zorg- en levensdoelen als uitgangspunt nemen, de brug slaan tussen zorg en welzijn, de focus leggen op continuïteit van zorg.

Die samenwerkingen op microniveau ook systemisch vertalen en inbedden in ons zorgsysteem is een ander paar mouwen. “Pilootprojecten zijn een mooie start, maar geïntegreerde zorg mag niet enkel een kwestie zijn van individuen die lokaal samenwerken rond één pathologie. We moeten het structureel verankeren”, stelt Liesbeth Borgermans, expert geïntegreerde zorg. De structuren en financiering in ons land zijn oeverloos complex, dus is de weg naar meer geïntegreerde zorg een hobbelig pad met veel hindernissen.

Maar laat dat geen excuus zijn om niets te doen. De explosie van vergrijzing en chronische ziekten, gecombineerd met de schaarste aan zorgverleners zal ons onontkoombaar doen botsen op de grenzen van ons gezondheidssysteem. De dingen laten zoals ze zijn, is dus geen optie. Dat loopt als één grote rode draad door nagenoeg alle interviews in deze Zorgwijzer. Hoe kunnen we met de beschikbare capaciteit aan mensen en middelen de best mogelijke kwaliteit van zorg organiseren? En dan komen we onvermijdelijk bij geïntegreerde zorg, die vertrekt van preventie in een populatiegerichte benadering met aandacht voor de biologische, psychische en sociale componenten van gezondheid.

Om dat te realiseren is een behoorlijke omslag nodig in denken en doen. Het betekent dat we minder individualistisch en meer groeps- en buurtgericht gaan werken, en echt gaan kijken naar de fundamentele sociale determinanten van gezondheid. Het verhaal van het Gentse wijkgezondheidscentrum is in dat opzicht verhelderend. Het betekent ook dat we minder prestatiegericht en meer forfaitair en collectief gaan financieren. En finaal, dat we ook echt durven kijken waar we het meest gezondheidswinst kunnen boeken. En dat is prioriteit geven aan het meest kwetsbare segment van onze bevolking, ook in het uitrollen van ons preventiebeleid. Dat vraagt een stevig langetermijndenken en ook een portie lef.

Hoe kunnen we daar allemaal, beleidsmakers en zorgprofessionals, ons steentje toe bijdragen? Veel stof tot nadenken tijdens de hopelijk lange wandelingen die u deze zomer zal maken. Laat uw geest vrij dwalen, kom tot rust en verken nieuwe paden. Ik wens u allen een fijne zomer!