Geen tijd te verliezen

De jaarwisseling is traditioneel de periode waarin we meer dan gemiddeld tijd besteden aan het achterom- en vooruitkijken, evalueren, plannen maken en prioriteiten bepalen. Telkens opnieuw verbaast het mij hoeveel er in het afgelopen jaar gebeurde, en hoe snel het ene dominante beeld in onze beleving kan plaatsmaken voor een ander. De eerste weken van 2022 waren we nog helemaal in de ban van omikron, enkele weken later gebeurde wat niemand echt mogelijk achtte: oorlog in Europa. Corona maakte plaats voor discussies over energie, koopkracht, inflatie, economische recessie… De jaaroverzichten ademden een gevoel van algemene crisis en ontreddering.

De pandemie lijkt dan voor de samenleving wel bedwongen, de rust keerde allerminst terug in zorg en welzijn. Het aanhoudende personeelstekort weegt zwaar op wie er werkt en doet de sector kraken in zijn voegen. Het is niet langer mogelijk om het aanbod de vraag te laten volgen; zorgverleners kampen té vaak met het gevoel de zorg niet te kunnen geven die ze zouden willengeven. En daardoor staat de achterdeur in de zorg open, zoals minister Crevits het in deze Zorgwijzer raak omschrijft. We doen ons best zoveel mogelijk generatiestudenten en zij-instromers naar zorgberoepen toe te leiden. Maar de situatie op de werkvloer drijft er tegelijk zovelen toe via de achterdeur terug buiten te stappen.

Er is veel nervositeit in de samenleving. Hoge verwachtingspatronen en veel ergernis wanneer die niet ingelost worden. Het is angstaanjagend hoeveel verbale en zelfs ook fysieke agressie mensen uiten tegenover zorgverleners en hulpdiensten. Iedereen vindt het vanzelfsprekend om altijd meteen geholpen te worden, maar dat is met een krappe personeelsbezetting niet altijd een evidentie. Die agressie helpt niet om de achterdeur in de zorg beter te bewaken. Laat ons die agressie nooit tolereren, maar moedig werken aan maatschappelijke bewustwording dat dit echt niet kan.

We staan op een klein anderhalf jaar van de verkiezingen, met lokale, regionale, nationale en Europese verkiezingen in hetzelfde jaar. Dat maakt dat we nog minder dan een jaar te gaan hebben voor echt beleid, vóór de totale verkiezingskoorts zal uitbreken. De uitdagingen voor zorg en welzijn zijn torenhoog. Politici moeten zich goed bewust zijn van wat er op ons afkomt in minder dan tien jaar tijd. Vooral na 2030 neemt de verzilvering van de Vlaamse bevolking in een razendsnel tempo toe, wanneer de babyboomgeneratie ouder dan 80 wordt. Dat zal een enorme impact hebben op zowel de acute als de langdurige zorg. Om dat op te vangen is een proactieve beleidsvoering nodig, nu, met kordate maatregelen voor de lange termijn. Er is geen tijd te verliezen. Dit doorschuiven naar de volgende legislatuur zou onverantwoord zijn.

Ik wil graag eindigen met een boodschap van hoop. Er is oorlog in Europa, politici vechten hun ruzies uit voor de camera’s, discussies laaien hoog op in de nationale media. Maar lokaal is er veel mogelijk. Dat tonen verschillende reportages in deze Zorgwijzer: het prachtige experiment rond community building in een Antwerps woonzorgcentrum, het werk van het behandelteam in het eerste detentiehuis in Kortrijk of de buurtzorgwerking van de Zorggroep Zusters van Berlaar. Als mensen gaan samenwerken en de hokjes verlaten is er veel mogelijk. Dat moeten we koesteren en uitdragen. Samen dingen uitproberen, uit je eigen waarheid breken en plaats maken voor het verhaal van anderen. Laat dat ons richtsnoer zijn voor 2023.

BEELD: KÁROLY EFFENBERGER