Ethisch advies 19: Rechtvaardige Keuzes in de Gezondheidszorg

Ethisch advies van 28 oktober 2016

Duiding: Deze tekst is geschreven in de filosofie van het actief pluralisme en heeft als adviestekst geen specifiek overwegende levensbeschouwelijke kleur. Inhoud en grondprincipes zijn duurzaam geldend.

Een publiek georganiseerd gezondheidszorgsysteem is het resultaat van maatschappelijke keuzes die gebaseerd zijn op feiten (de beschikbare middelen en mogelijkheden) en waarden (wat we het meest belangrijk vinden, waar we de prioriteiten leggen). Keuzes kunnen impliciet of expliciet worden gemaakt. Ze kunnen pragmatisch, kwaliteitsbevorderend of efficiëntieverhogend zijn. Ze kunnen vrij of gedwongen, helder of onduidelijk zijn. En steeds spelen ook vele diverse betrokkenen een bepalende rol in het debat.  

Het huidige maatschappelijke discours over de gezondheidszorg is er een van besparing en vergrijzing, van vergrijzing binnen de vergrijzing, van privatisering en commercialisering, van nieuwe financieringsmodellen en netwerkvorming… Vele spanningsvelden zijn aanwezig. Hoe kunnen we onze gezondheidszorg kwaliteitsvol en solidair organiseren en toch maatschappelijk betaalbaar houden? Hiervoor zijn fundamentele keuzes noodzakelijk. 

In het kader van de belangwekkende maatschappelijke vraag over rechtvaardige keuzes in de zorg heeft de Commissie voor Ethiek van Zorgnet-Icuro een grondige ethische reflectie verricht over het thema. Wat houdt een rechtvaardige gezondheidszorg precies in? Op welke ethische grondlijnen is ze gestoeld? Welke zijn de inhoudelijke en procesmatige ijkpunten van een waardegedreven keuzeproces in de zorg? En hoe kunnen we daarin komen tot concrete ethische oriëntaties? Het resultaat van die reflectie vindt u in dit advies dat werd goedgekeurd door de Raad van Bestuur op 28 oktober 2016. 

Het advies biedt een ethisch geïnspireerd denkkader waarin diverse aspecten van waardegedreven keuzes in de zorg verder worden besproken op drie niveaus: (1) het niveau van de zorgrelatie, (2) het niveau van de zorgorganisaties, en (3) het niveau van de samenleving. Als zodanig voorziet het advies de krachtlijnen die van belang zijn voor een waardegedreven omgang met de beschikbare middelen.  

Met deze adviestekst wil Zorgnet-Icuro de ethische essentie van de keuzeproblematiek in het licht stellen, de onderliggende waarden bespreken en de ethische uitdagingen duiden. Als dusdanig is de voorliggende tekst bedoeld als inspiratiebron en visietekst voor het maken van waardegedreven keuzes in de zorg, zowel vandaag als in de nabije en verdere toekomst.