Ethisch advies 11: Privatisering en commercialisering in de gezondheidszorg: ethische reflecties vanuit het privaat social profit initiatief

Ethisch advies van 28 februari 2008

Duiding: Deze tekst werd geschreven in de filosofie van het actief pluralisme en heeft als adviestekst geen specifiek overwegende levensbeschouwelijke kleur. Inhoud en grondprincipes zijn nog steeds geldend.

Zorgvoorzieningen functioneren op basis van een sociaal contract tussen verschillende betrokkenen: patiënten, bewoners, hun naasten, hulpverleners, bestuurders, de overheden, … De kracht en de toekomst van een voorziening of organisatie wordt in belangrijke mate bepaald door het gezamenlijk engagement tot zorgverlening, door de onderlinge afspraken hieromtrent, door goede verhoudingen tussen mensen binnen de instelling en door een goede samenwerking tussen de verschillende zorgvoorzieningen onderling. Hierdoor wordt een meerwaarde gecreëerd op ethisch, sociaal en economisch vlak.

Het risico bestaat echter dat organisaties geleidelijk aan vervreemden van de oorspronkelijke uitgangspunten en van haar maatschappelijke opdracht. Een sociaal contract is immers nooit een definitieve verworvenheid maar vormt een uitgangspunt voor permanente kritische reflectie en overleg. Voorzieningen en organisaties staan namelijk voortdurend voor de opdracht om zich te positioneren en te plaatsen binnen de steeds veranderende maatschappelijke context waarin zij functioneert.

In deze adviestekst van de commissie voor ethiek wordt de thematiek behandeld van privatisering en commercialisering in de gezondheidszorg. De intrede van steeds meer commerciële initiatieven verontrust en vraagt om passende antwoorden. De vrije markt breidt zich uit op domeinen die voorheen sterk waren afgeschermd voor de economische sfeer en voornamelijk vanuit ethische waarden en/of volgens een bepaalde traditie werden georganiseerd. Hierdoor dringen zich enkele prangende vragen op. Mogen de gezondheidszorg en de zorg in het algemeen aan de markt worden overgelaten? Is het de bedoeling dat voorzieningen winst maken ten behoeve van aandeelhouders of vennoten? Welke waarden prevaleren in de zorg? En hoe moeten zorgvoorzieningen en -organisaties zich gedragen in een wereld van toenemende privatisering en commercialisering?

Na bespreking in de bestuurscolleges heeft de Raad van Bestuur dit advies goedgekeurd op 28 februari 2008. Met deze adviestekst hopen we bij te dragen tot grondige ethische reflectie over dit belangwekkende thema.