VZW lanceert oproep om concept ‘patient empowerment’ te concretiseren

De VZW Patient Empowerment roept patiënten, zorgverleners en iedereen betrokken bij de gezondheidszorg op om samen de praktische ingrediënten van ‘patient empowerment’ concreet uit te werken. ‘Patient empowerment’ betekent dat een zorgverlener niet enkel de beste zorg moeten verlenen aan een patiënt, maar ook dat er getracht wordt om in de mate van het mogelijke diens autonomie te herstellen of behouden. Dat zit in de attitude van alle betrokkenen maar ook in talrijke zeer concrete en praktische zaken. Alle ideeën, suggesties en reacties zullen de basis vormen van een werkboek voor zorgverleners en een strip voor patiënten die eind 2020 zullen worden gepubliceerd. 

Een gevoel van controle geven aan een patiënt is niet louter een zaak van gezonde principes. Een groot aantal heel concrete elementen kunnen ervoor zorgen dat een patiënt een gevoel van machteloosheid krijgt, of net zijn betrokkenheid sterkt. Vraagt een arts aan zijn patiënt wat hij al weet en wat hij erover denkt? Spreekt een zorgverlener een patiënt spontaan aan met de voornaam of vraagt hij eerst of de patiënt dat goed vindt? Stapt de zorgverlener een patiëntenkamer binnen zonder kloppen of respecteert hij er de privacy van de patiënt? Stelt de zorgverlener tijdens het gesprek ook open vragen zodat de patiënt zijn verhaal kwijt kan? Laat de zorgverlener niet voelen dat hij onder tijdsdruk staat? Onderbreekt hij zijn patiënt snel of laat hij die uitspreken? Verwijst hij zelf naar websites met correcte informatie? Zorg de zorgverlener ervoor dat en checkt hij of de patiënt heel precies weet hoe hij zichzelf moet behandelen? Houd de zorgorganisatie ook rekening met laaggeletterden of mensen met een handicap? Is de signalisatie in de zorgorganisatie duidelijk? Is de website in de taal van de patiënt opgesteld? En de patiënt, zegt hij het als hij iets niet begrijpt? Maakt de patiënt aan de zorgverlener duidelijk dat hij een bepaalde behandeling niet wil, niet haalbaar vindt of niet heeft gevolgd zoals voorgeschreven? Zegt de patiënt openlijk dat hij een tweede mening wil vragen?

Wat is ‘patient empowerment’?

De inzichten van de VZW Patient Empowerment over patient empowerment vertrekken van het wetenschappelijk onderzoek van Edgard Eeckman, communicatiemanager van het UZ Brussel en communicatiewetenschapper. Hij doctoreerde in oktober vorig jaar aan de VUB met een doctoraat over macht in de relatie patiënt-(huis)arts en de invloed van het internet als bron van gezondheidsinformatie daarop. Dat leverde hem inzichten op in de machtsdynamiek en wat patient empowerment concreet betekent. Met zijn onlangs verschenen boek “Balanceren tussen macht en onmacht – Patient empowerment als grondslag voor gelijkwaardigheid in de relatie patiënt-arts” (uitgegeven door Politeia) maakte hij zijn inzichten toegankelijk voor een groter publiek. Het boek bevat al een aantal do’s en don’ts maar het is de bedoeling van de VZW Patient Empowerment om die verder uit te werken en uit te breiden tot een werkboek voor zorgverleners. Daarnaast zal een strip de inzichten nog verder toegankelijk maken voor patiënten en andere geïnteresseerden.

De kerngedachte van het boek is dat een zorgverlener niet enkel de beste zorg moeten verlenen aan een patiënt, maar ook moet trachten om in de mate van het mogelijke zijn autonomie te herstellen of behouden. Dat betekent dat de zorgverlener de controle deelt met de patiënt. Terwijl Eeckman’s onderzoek aantoont dat de tevredenheid van patiënten over en het vertrouwen in hun huisarts zeer hoog is, is het gevoel dat patiënten hebben over de controle die ze kunnen uitoefenen op hun eigen zorg een stuk lager. Dat is belangrijk omdat onderzoek aantoont dat controleverlies zieker kan maken en weerstand kan stimuleren onder uiteenlopende vormen zoals agressie en frustratie. Het delen van de controle met de patiënt kan daarentegen leiden tot een hogere betrokkenheid van de patiënt en daardoor hogere therapietrouw. Daarnaast past dit helemaal in de trends naar meer zelf-management door patiënten en toenemende thuishospitalisatie. Die vereisen dat een patiënt een evenwaardige partner wordt in zijn zorgproces en in de werking van de zorgorganisatie.