03/06/2020

Gebruik Covid-19 als hefboom voor een transformatie van de gezondheidszorg

In het voorjaar van 2019 organiseerde Zorgnet-Icuro onder de naam ‘Zorg aan Zet’ een brede burgerbevraging over de toekomst van de zorg. Een rapport van meer dan 30 pagina’s toonde wat mensen belangrijk vinden, signaleerde problemen en stelde concrete hervormingen voor. Toch was zorg in de verkiezingscampagne van 2019 helaas nooit een thema waarop de politici zich profileerden. We zijn nu ruim één jaar en één Covid-crisis later. Corona zette de pijnpunten van ons zorgsysteem op scherp. Bevragingen bij het brede publiek tonen dat mensen wakker liggen van de gezondheidszorg. De tijd is aangebroken om ons zorgsysteem krachtdadig te transformeren. Zorgnet-Icuro vraagt dat het beleid hiervan een absolute prioriteit maakt en formuleert een reeks concrete voorstellen voor hervorming.

Margot Cloet, gedelegeerd bestuurder: “Covid-19 leerde alvast één ding: als de nood het hoogst is, wordt er veel mogelijk. Er ontstonden samenwerkingen op het terrein die voordien ondenkbaar waren. Het werkveld experimenteerde met zaken die we moeten kunnen vasthouden en duurzaam verankeren. Er is bij de bevolking een groot draagvlak voor veranderingen. Deze tijd, met een verhoogd solidariteitsgevoel, vormt een opportuniteit om sprongen voorwaarts te maken die in normale omstandigheden veel tijd in beslag nemen”. Het momentum is er. Zorgnet-Icuro presenteert beleidsaanbevelingen voor 4 grote thema’s.

Een homogeen bevoegdheidspakket voor zorg en welzijn

De versnippering in de bevoegdheidsverdeling voor gezondheid en welzijn is vroeger al vaker aangekaart, maar kwam tijdens Corona als een monster van Loch Ness ongemeen sterk naar boven. De complexiteit van structuren maakte een eenheid van commando onmogelijk en werkte sterk vertragend in een tijd waarin snel beslissen en uitvoeren cruciaal is. Zorgnet-Icuro pleit voor een homogenisering van alle bevoegdheden voor welzijn en zorg op één beleidsniveau, met één bevoegde minister. Het gewestelijke niveau is daarvoor het meest aangewezen. Dat impliceert dat Vlaanderen, Wallonië en Brussel de volle bevoegdheid krijgen en onderling goede afspraken maken. De herschikking moet gepaard gaan met een nieuw doorgedreven overlegmodel waaraan vertegenwoordigers van zorgverstrekkers, zorgvoorzieningen, burgers, zorgverzekeraars en overheid deelnemen. Leidraad en strategische kapstok zijn de samen vastgelegde zorg- en welzijnsdoelstellingen en een aan de noden aangepaste budgettaire groeinorm.

Een nieuw financieringsmodel

We vragen een nieuw financieringsmodel voor zorg en welzijn dat de ontschotting en responsabilisering van de zorgaanbieders bevordert. De financiering is gebaseerd op solidariteit, zowel tussen de burgers, de bedrijven als tussen de gewesten. De groeinorm van het budget moet aangepast zijn aan de bevolkingsaantallen en de zorgnood en -zwaarte in de bevolking van elk gewest, met een ingebouwde responsabilisering. Het nieuwe financieringsmodel moet meer forfaitair en minder prestatiegericht zijn met elementen van kwaliteits-, traject- en populatiefinanciering en persoonsvolgende financiering. De Vlaamse sociale bescherming dient verder uitgebouwd te worden.

Inzetten op netwerken

De crisis toonde dat samenwerken loont en de traditionele lijnen en structuren moet overstijgen. We moeten er daarbij over waken niet meer nieuwe structuren of extra administratieve lasten of regelgeving te ontwikkelen. Een gedeeld digitaal dossier is een essentiële voorwaarde om die samenwerking te doen slagen. De crisis toonde ook hoe belangrijk digitalisering is en dat het veilig gebruik van data een meerwaarde kan zijn. Zorgaanbieders vragen aan het beleid ook heel expliciet meer vertrouwen in de competenties en verantwoordelijkheid van actoren op het terrein om adequate en kwaliteitsvolle zorg en ondersteuning te leveren. Dus minder regels en meer ruimte voor autonomie.

Meer waardering voor de zorgmedewerkers

De medewerkers in de zorg waren de helden van deze crisis. Het is aangewezen hen meer te waarderen, in termen van aanzien en verloning. Er is absoluut nood aan een ruimere personeelsnorm, heel in het bijzonder voor de woonzorgcentra. De zorgvoorzieningen vragen ook meer vrijheid om, binnen een ruimere normering, de meest aangewezen mix van vaardigheden te voorzien op de werkvloer. Een grondige hervorming van KB 78 is nodig om personeel meer flexibel te kunnen inzetten. We willen ook meer inzetten op de implementatie van een innovatieve arbeidsorganisatie.

Raadpleeg hier de volledige tekst met beleidsaanbevelingen.