Covid nog altijd dwingend aanwezig in de zorg

In de samenleving lijkt corona zo goed als voltooid verleden tijd. De mondmaskers zijn verdwenen uit het straatbeeld, de winkels en bij events. We hebben nagenoeg evenveel contacten als vóór de pandemie. We ervaren nog heel weinig beperkingen. Toch is covid niet weg. Het aantal besmettingen is de afgelopen weken opnieuw fors gestegen, ook al wordt er veel minder getest. Het aantal patiënten dat opgenomen wordt wegens en mét covid stijgt ook gestaag. Samen met een heel sterke personeelsuitval en een piek in besmettingen met griep zet dat ziekenhuizen – en ook woonzorgcentra – behoorlijk onder druk. Op veel plaatsen wordt opnieuw zorg uitgesteld.

Het beeld in de ziekenhuizen is anders dan in de vorige golven. De kritieke flessenhals op intensieve zorg is verdwenen: op 31 maart lagen er “slechts” 172 covid-patiënten in een IC-bed. Tegelijkertijd lagen er wel bijna 3000 mensen met een covid-besmetting in een gewoon ziekenhuisbed. En daarbovenop krijgen de ziekenhuizen veel mensen binnen met een complicatie bovenop de griep of een ander respiratoir virus. De normale winterinfecties krijgen door het loslaten van de maatregelen immers sinds twee jaar opnieuw vrij spel. Het isoleren van al die patiënten met covid vergt extra ruimte én personeel.

Net bij de beschikbaarheid van personeel knelt het schoentje het meest. De hele zorgsector kampt al de hele winter met een enorme uitval. Sinds begin januari doet Zorgnet-Icuro een wekelijkse bevraging in de Vlaamse algemene ziekenhuizen over het ziekteverzuim bij hun personeel. In de eerste week van januari 2022 was ruim 10% van het personeel in de ziekenhuizen afwezig om verder te stijgen tot bijna 15% begin februari. Daarna zette een daling in tot 11,7% in de week van 7 maart, om daarna opnieuw toe te nemen tot ruim boven de 13%. Achter dat gemiddelde gaan ook verschillen schuil. Op sommige plaatsen zijn er pieken tot 20% ziekteverzuim.

Margot Cloet: “de intensiteit van de uitval en vooral de lange duur - er was ook al tijdens de vierde golf een grote uitval - maakt het heel zwaar op de vloer. Constant meer dan 1 op de 10 mensen moeten missen maakt het heel moeilijk om de shiften rond te krijgen.”

Ziekenhuizen moeten door het tekort aan personeel bedden sluiten: op 30 maart waren er 175 intensieve en 2504 gewone bedden gesloten in de Belgische ziekenhuizen. Meer en meer ziekenhuizen gaan ook noodgedwongen opnieuw over tot het uitstellen en verschuiven van planbare ingrepen en behandelingen. En dat terwijl men nog bezig was aan een forse inhaaloperatie na golf vier en vijf. Ook in de woonzorgcentra is de situatie verre van “normaal” te noemen. Een vierde van de leden-woonzorgcentra van Zorgnet-Icuro rapporteert een uitbraak van besmettingen bij bewoners en een personeelsuitval van meer dan 10%.

Zorgnet-Icuro roept op om voorzichtigheid aan de dag te leggen, vooral naar kwetsbare personen toe. Het dragen van mondmaskers in de zorg is nog altijd verplicht en ook nodig. We roepen de bevolking op om dat consequent te doen, uit respect ook voor de zorgverleners die nog altijd dagelijks de druk van de pandemie ervaren. Verder moeten we blijven werken aan ondersteuning van het zorgpersoneel door een meer flexibele werkorganisatie en taakverdeling toe te staan.

Margot Cloet: “het is duidelijk dat de personeelsschaarste geen tijdelijk probleem is, maar ons nog heel veel jaren parten zal spelen. We kunnen nu ook nog niet overzien hoeveel mensen door de voortdurend hoge werkdruk wegens de coronacrisis de sector zullen verlaten. We herhalen onze oproep naar de overheid om een grondige hervorming door te voeren van de zogenaamde Wet op de uitoefening van de gezondheidszorgberoepen. Deze Wet bepaalt welk zorgberoep welke taak of handeling mag uitvoeren. Het staat de inschakeling van ondersteunende profielen in de weg. We moeten dat dringend aanpakken. Ook het tijdig aanbieden van de tweede boosterprik voor het zorgpersoneel moet op de tafel komen.”