40 jaar zelfmoordlijn

DANIRA BOUKHRISS, LEAH THYS, JAMES COOKE EN HANS VAN ALPHEN ONTDEKKEN DE KRACHT VAN EEN ANONIEM GESPREK

Veertig jaar geleden, op 30 april 1979, bemande de eerste vrijwilliger de Zelfmoordlijn. Intussen voerden maar liefst 847 vrijwilligers ruim 267.000 gesprekken met mensen in een suïcidale crisis of mensen uit hun omgeving. Naar aanleiding van dat jubileum lanceert het Centrum ter Preventie van Zelfdoding een campagne waarbij het een unieke inkijk wil geven in het (vrijwilligers)werk aan de Zelfmoordlijn. Danira Boukhriss, Leah Thys, James Cooke en Hans van Alphen gingen daarvoor anoniem in gesprek met een vrijwilliger. Van die gesprekken werden een aantal video’s gemaakt, die het belang van praten over zelfmoord benadrukken en die iedereen wil aanmoedigen om het gesprek met mensen die het moeilijk hebben niet uit de weg te gaan.

De werking van de Zelfmoordlijn vandaag is niet meer te vergelijken met die van 40 jaar geleden. De lijn is gratis en tegenwoordig ook 24 uur op 24 bemand. Bovendien werd de telefoonlijn aangevuld met een chat- en e-maildienst, de Zelfmoordlijn werd ingebed in het platform zelfmoord1813.be en kreeg het verkort nummer 1813, …

Kirsten Pauwels, directeur van het Centrum ter Preventie van Zelfdoding: “Er is veel veranderd in vergelijking met de Zelfmoordlijn in 1979, maar het basisprincipe van de Zelfmoordlijn is dat niet: de drempels voor mensen met zelfmoordgedachten om een gesprek aan te gaan zo laag mogelijk maken. We weten via de gesprekken aan de Zelfmoordlijn dat het voor vele mensen ook vandaag nog ontzettend moeilijk blijft om over hun zelfmoordgedachten te spreken. Wie aan zelfmoord denkt, is er vaak van overtuigd de ander tot last te zijn. Of mensen in de omgeving denken dat erover spreken de drempel om het te doen verlaagt, terwijl het tegendeel waar is. De Zelfmoordlijn blijft ook vandaag heel erg nodig.”

Door bekende personen in gesprek te laten gaan met vrijwilligers van de Zelfmoordlijn, wil het Centrum ter Preventie van Zelfdoding een antwoord bieden op de vele vragen en soms misverstanden die bestaan rond de werking van de Zelfmoordlijn. “Waarom is die anonimiteit zo belangrijk? Is het niet makkelijker om iemand te vertrouwen van wie je de voornaam weet?”, vraagt Danira Boukhriss zich af. Uit de gesprekken blijkt dat de vrijwilligers van de Zelfmoordlijn niet in één vakje onder te brengen zijn wat betreft leeftijd, achtergrond of motivatie. Iedereen komt in aanmerking om, na een grondige screening en opleiding, vrijwilliger te worden.

Het taboe doorbreken
Net zoals veel mensen vinden ook de bekende deelnemers aan deze campagne zelfmoord geen eenvoudig thema en weten ze niet altijd hoe hier mee om te gaan. Hans van Alphen getuigt: “Ik heb zelf iemand gekend die heel diep heeft gezeten. Ik vond het heel moeilijk om effectief te vragen ‘Denk je aan zelfmoord?’. Ik was bang dat ik hem net een beetje dichter bij die stap zou brengen.” De vrijwilliger stelt hem gerust: “Door vrij vroeg in het gesprek het woord zelfmoord te laten vallen, geven we de boodschap: het is ok, met mij kan je hierover praten, ik ga je niet veroordelen.”

Leah Thys voelt eveneens aan dat er nog een taboe rust op het thema: “Het gaat over doodgaan, en de dood blijft toch een taboe waar we het heel moeilijk mee hebben. Dat zelfmoord bespreekbaar moet worden gemaakt, vind ik heel belangrijk.” Meer nog, de vooroordelen die mensen over zelfdoding hebben, dragen bij tot de instandhouding van het taboe: “Zelfmoord wordt ook nog te veel bestempeld als een kreet om aandacht of er wordt in vraag gesteld of die persoon wel echt met zelfmoordgedachten worstelt”, aldus James Cooke.

Kirsten Pauwels: “Hardnekkige mythes of misverstanden zoals de vrees dat praten over zelfmoord mensen op ideeën kan brengen of dat mensen die erover praten alleen maar aandacht zoeken, zijn nog steeds wijd verspreid en kunnen een obstakel vormen voor preventie. Met de Zelfmoordlijn, maar ook bijvoorbeeld door onze vormingen en trainingen én met deze video’s, proberen we deze misverstanden te doorbreken, en te laten zien dat iedereen een rol kan spelen in de preventie van zelfdoding.”

Jo Vandeurzen, Vlaams minister van Welzijn, Volksgezondheid en Gezin: “De Zelfmoordlijn is één van de steunpilaren van ons suïcidepreventiebeleid. Al 40 jaar maken ondertussen meer dan 800 vrijwilligers dag en nacht het verschil voor zij die het moeilijk hebben. Ik wil zowel de medewerkers van de Zelfmoordlijn als al deze vrijwilligers ontzettend bedanken voor hun betrokkenheid en engagement dat ik onlangs, tijdens een bezoek aan de Zelfmoordlijn, ook oprecht gevoeld heb. De Zelfmoordlijn toont dagelijks aan hoe met en door vrijwilligers een professionele en gespecialiseerde werking kan uitgebouwd worden.”

Ook in de toekomst wil de Zelfmoordlijn blijven bouwen aan de eigen dienstverlening, bijvoorbeeld door de capaciteit aan de telefoon te blijven vergroten en de openingsuren van de chatdienst verder uit te breiden. Het werven van nieuwe vrijwilligers is daarbij essentieel. Kirsten Pauwels: “De nood aan hulp blijft erg hoog. Hopelijk kan deze campagne tonen dat een gesprek aan de Zelfmoordlijn niet enkel zwaar, maar ook heel mooi en menselijk kan zijn. Je helpt niet enkel een ander, maar steekt ook zelf vaak waardevolle zaken op.”

Bekijk hier de gesprekken van Danira Boukhriss, Leah Thys, James Cooke en Hans van Alphen:

• Compilatie: https://www.youtube.com/watch?v=izLt5frjZNE
• Danira Boukhriss: https://www.youtube.com/watch?v=XnOSKxZpnIA&
• Leah Thys: https://www.youtube.com/watch?v=-JOnWKRS6B0&
• James Cooke: https://www.youtube.com/watch?v=g3jUYvYtUk4&
• Hans van Alphen: https://www.youtube.com/watch?v=paMwGl4Jjqk&