Zorg aan Zet - Van 'ziekte'-zorg naar 'gezondheids'-zorg

Hoe ga je van een systeem dat mensen geneest en behandelt naar een systeem dat mensen gezond houdt?

Onze gezondheidzorg focust sterk op het genezen of ondersteunen van wie ziek is. Preventie krijgt veel minder aandacht en middelen. Moeten we niet veel meer de nadruk leggen op ‘voorkomen’ dan genezen of behandelen?

Behandeling en het ‘opnieuw gezond maken’ van zieke mensen staat centraal in ons zorgsysteem. Artsen en andere zorgverleners besteden het grootste deel van hun taak aan het genezen of ondersteunen van zieke mensen of mensen met een beperking. Het is veel meer “ziekenzorg” dan gezondheidszorg. Aan preventie wordt maar een klein deel van het gezondheidsbudget besteed. Is het niet tijd voor een omslag?

Het doel van preventie is te zorgen dat mensen gezond blijven door hun gezondheid en welzijn te bevorderen en te beschermen. Dat kan op allerlei manieren, bijvoorbeeld door het promoten van een gezonde levensstijl (beweging en gezonde voeding), bewustmakingscampagnes die wijzen op gezondheidsrisico’s, preventieve onderzoeken, door aandacht voor welzijn op het werk… Preventie zorgt voor meer levenskwaliteit en bespaart ook kosten, daarover is het iedereen eens. Goede preventie leidt immers tot meer mensen die kunnen werken, die bijdragen aan de samenleving, die zich kunnen ontplooien en zich beter in hun vel voelen. Preventie is dus veeleer een investering dan een kostenplaatje. En toch gaat er relatief weinig aandacht naar. Bovendien is het huidige preventiebeleid sterk versnipperd over veel kleine initiatieven. Het vertrekt ook te weinig vanuit specifieke doelstellingen en is niet altijd voldoende gebaseerd op wetenschappelijke inzichten. De uitwerking van een geïntegreerd en beter uitgewerkt preventiebeleid is een uitdaging.

Technologie kan een cruciale hefboom zijn voor meer gezondheidspreventie. Er bestaan steeds meer toestellen en apps om je hartslag te meten, je stappen te tellen of je slaap te monitoren. De industrie werkt hard aan specifieke tools die behandelingen ondersteunen: apps die astmapatiënten waarschuwen wanneer er een aanval op komst is, die huidvlekjes analyseren om bepaalde vormen van huidkanker op te sporen… Nog even, en er is een gigantische hoeveelheid aan gegevens over onze gezondheid beschikbaar. Dankzij slimme algoritmen en artificiële intelligentie zullen we die data steeds beter kunnen analyseren en omzetten in gezondheidsadviezen en preventie. Technologie kan een echte opportuniteit zijn om het zorgsysteem om te vormen tot een échte gezondheidszorg.

Voor ons als burgers en voor de zorgverlening wordt het een uitdaging om ons daarop voor te bereiden. Dat zal van iedereen een omslag in het denken vergen en veel aanpassingsvermogen. Een tweede doordenker: als we steeds meer de nadruk leggen op het “voorkomen”, hoe zullen we dan omgaan met mensen die al die adviezen in de wind slaan? Krijgen zij nog evenveel ondersteuning en terugbetaling van zorg of koppelen we daar consequenties aan?

Hoe kunnen we meer preventie realiseren?

Welke informatie en gepaste stimuli ontbreken om zelf gezonder te gaan leven?

En welke stappen zijn nodig opdat zorgverleners en zorgvoorzieningen hun focus kunnen verleggen naar het gezond houden en het welbevinden van mensen?