Depuydt Vanhorebeek
20/03/2023
Kwaliteit Woonzorg

BelRAI start in alle Vlaamse woonzorgcentra

Inschalingsinstrument draagt bij tot betere kwaliteit van woonzorg

BelRAI start in alle Vlaamse woonzorgcentra

Het is bijna zover. De meer dan 800 woonzorgcentra in Vlaanderen reppen zich om in juni te starten met BelRAI. Het beoordelingsinstrument brengt het functioneren en de zorgbehoeften van bewoners breed in beeld en draagt verder bij tot de kwaliteit van zorg voor de zowat 80.000 bewoners in de Vlaamse woonzorgcentra. Zorgwijzer laat Hilde Depuydt (wzc Ter Meeren) en Raf Vanhorebeek (Zusters van Berlaar) aan het woord, bevoorrechte getuigen die al met BelRAI aan de slag gingen.

Een team wetenschappers uit de Verenigde Staten ontwikkelde eind jaren 1980 het Resident Assessment Instrument, of kortweg RAI. Verschillende landen gebruiken afgeleiden van het instrument. Voor België is dat BelRAI. Vanaf juni zullen ook de Vlaamse woonzorgcentra BelRAI gebruiken. Het instrument helpt zorgverleners om het functioneren en de zorgbehoeften van bewoners in kaart te brengen. Dat kan leiden tot een efficiëntere en effectievere zorg.

Raf Vanhorebeek: "BelRAI is een kompas voor zorgverleners bij het opstellen van een zorgplan in dialoog met bewoners"

Het nieuwe woonzorgdecreet in 2019 bracht de invoering van BelRAI met zich mee. Voor de Vlaamse woonzorgcentra vertaalde die keuze zich in het gebruik van het BelRAI LTCF (voluit Long Term Care Facilities). Het gebruik van BelRAI LTCF geldt ook als een erkenningsvoorwaarde. BelRAI LTCF implementeren betekent voor de woonzorgcentra dat ze een veranderingstraject moeten opzetten. Het vraagt een nieuwe wijze van zorgplanning, wat een gestructureerde aanpak vergt. Hilde Depuydt en Raf Vanhorebeek trekken, samen met vele collega’s, de implementatie en het veranderingstraject in de zorgvoorzieningen waar ze werken. Samenwerking is cruciaal.

Kompas voor zorgbehoefte

Raf Vanhorebeek is stafmedewerker voor de Zorggroep Zusters van Berlaar, een groep van acht zorgvoorzieningen actief in de residentiële ouderenzorg (woonzorgcentra, groepen van assistentiewoningen, centra voor kortverblijf) en buurtzorg (lokale dienstencentra, centra voor dagverzorging en thuisverpleging). Bij de Zorggroep zijn ze al enkele jaren met BelRAI in de weer en Vanhorebeek is er BelRAI-trainer van het eerste uur. “We werden niet geselecteerd om in 2018 mee in het pilootproject te stappen. Dat vonden we jammer, maar we hebben toen besloten op eigen houtje toch met de voorbereidingen te beginnen omdat de idee van BelRAI zeer nauw aansloot bij onze visie. Ons motto luidt: wonen en zorg in dialoog. Daar geloven we sterk in. We werken al lang met multidisciplinaire overlegmomenten, met bewoners en familie, om zorgdoelen te bepalen. Niettegenstaande de bij ons ingebakken overlegcultuur merken we dat BelRAI een goed kompas is. Het buikgevoel wordt geschraagd door een objectieve parameter. Van de meeste CAP’s (klinische aandachtspunten die oplichten in het systeem, red.) zijn we niet verbaasd. Ze bevestigen wat we zelf al hadden ondernomen of in het zorgplan opgenomen. Dat neemt niet weg dat er af en toe een aandachtspunt verschijnt dat we over het hoofd hadden gezien – je komt er dus je blinde vlekken mee op het spoor.”

Raf Van Horebeek
Raf Vanhorebeek

"Zo licht bijvoorbeeld de CAP dehydratatie op wanneer er sprake is van een verstoorde vochtbalans die vatbaar is voor verbetering. Die CAP houdt niet alleen rekening met het gewicht(sverlies), maar ook met de mentale toestand of het veranderde bewustzijn van de bewoner of cliënt. Verschillende BelRAI-vragen zijn dus gelinkt aan elkaar. Omdat BelRAI niet enkel kijkt naar het lichamelijke, maar ook naar het psychische en sociale functioneren van de persoon, verkrijg je een objectiever beeld van wat er allemaal speelt. In dialoog met de bewoner of cliënt en/of zijn vertegenwoordiger worden dan de uiteindelijke acties gepland en afspraken gemaakt. BelRAI is een kompas voor zorgverleners bij het opstellen van een zorgplan in dialoog met bewoners en cliënten."

Hilde Depuydt, kwaliteitscoördinator en projectbegeleider bij wzc Ter Meeren, is het gewoon om beleidsmatige hervormingen naar de werkvloer om te zetten, handig in een sector waarin de hervormingen elkaar opvolgen. “We konden van in het begin in een pilootproject meestappen. Daardoor hebben wij al onze bewoners nu al met BelRAI ingeschaald.”

Hilde Depuydt: “BelRAI wijst voor elke bewoner op persoonsgerichte noden”

“Wij werken in een kleinschalige setting van genormaliseerd wonen voor zwaar zorgbehoevende bewoners, met en zonder dementie. Onze medewerkers kennen onze bewoners dus al heel goed. Familie en artsen in een zorg op maat betrekken, staat in onze visie ingeschreven. Ik kan dus niet zomaar zeggen dat het toepassen van de BelRAI een onmiddellijk zichtbaar verschil oplevert ten opzichte van vroeger. Maar toch, wij zijn vaak nog geneigd de nadruk op het medische te leggen en een groot voordeel van BelRAI is dat het je dwingt om evenveel aandacht te schenken aan niet-medische levensdomeinen. In sommige settings lijkt het me moeilijker om bepaalde reflexen te hebben die wij in onze setting wel op een meer natuurlijke manier hebben. Ik kan me voorstellen dat het voor grootschalige settings met de BelRAI makkelijker wordt het medische, psychische en sociale gezamenlijk in kaart te brengen. BelRAI wijst ook ons nu en dan nog op een vergetelheid of brengt dingen bij elkaar die wij niet spontaan doen. Kort door de bocht: het is niet omdat je gewassen bent en voldoende gegeten hebt, dat je klaar bent voor de rest van de dag. BelRAI wijst voor elke bewoner op persoonsgerichte noden.”

Werkdruk versus training

“Of BelRAI de werkdruk verhoogt, is relatief”, meent Depuydt. “De initiële omslag zal extra inspanningen vragen, dat wel, maar eens je ermee aan de slag bent, wordt het een hulp bij wat je al doet. Op zich verandert er niets aan het multidisciplinair overleg bijvoorbeeld – het verschil is dat je er nu een instrument bij hebt dat het overleg stuurt. De indicatiestellers die alle info verzamelen zullen dat er in hun job moeten kunnen bijnemen – het zal hun job herdefiniëren.”

Raf Vanhorebeek: “BelRAI maakt trajectopvolging van de cliënt mogelijk, ook samen met andere voorzieningen”

“De BelRAI bevat meer dan 320 af te vinken vragen. Dat is behoorlijk wat werk waar je door moet. Maar sommige vragen zijn ook snel beantwoord. Ook niet elke bespreking hoeft even lang te duren. Belangrijk is dat we merken dat we die omslag maken naar een cultuur van het bevragen van en aandacht hebben voor wonen en leven. Iedereen geeft waardevolle input voor de BelRAI-inschaling: zorgkundigen, verpleegkundigen, maar ook maaltijdbegeleiders, logistiek medewerkers, paramedici, noem maar op. Zij kennen allemaal verschillende aspecten van de bewoners.”

“Initieel hebben bij ons twee medewerkers per woonzorgcentrum de BelRAI-trainersopleiding gevolgd”, zegt Raf Vanhorebeek. “Zij zijn de échte trekkers van het project in hun woonzorgcentrum en leiden de nodige indicatiestellers op. Omwille van het belang van het project en de tijdsinvestering die de implementatie van BelRAI vraagt, hebben onze directie en het bestuur vorig jaar middelen vrijgemaakt om een extra medewerker aan te werven en op te leiden voor BelRAI. Alle medewerkers kregen intussen een introductie. Per woongroep zijn twee collega's tot indicatiesteller opgeleid. Om het project te laten slagen, de continuïteit te garanderen en ons de specifieke BelRAI-taal nog meer eigen te maken, voorzien we nieuwe indicatiestellers-opleidingsreeksen in elk woonzorgcentrum. Ondanks de nieuwigheid beseft iedereen wel dat de BelRAI aansluit bij de filosofie van onze groep. Er is veel interesse voor het systeem, maar uiteraard – de intense covidperiode was nog maar pas voorbij en de werkdruk neemt niet bepaald af – rees bij velen de vraag hoe en wanneer we dat allemaal gingen implementeren. Goed wetende dat de BelRAI een volcontinu gegeven zou worden, is het een bewuste beleidskeuze geweest om daar tijd en ruimte voor vrij te maken.”

Hilde Depuydt vult aan: “om er vlot mee van start te gaan, bespraken we met het héle team de toestand van élke bewoner aan de hand van BelRAI. Daarmee ben je algauw twee uur zoet. Tof, maar op termijn niet realistisch om vol te houden. Nu staan de administratieve gegevens van elke nieuwe bewoner al in het systeem. De indicatiesteller kan zelf ook al een heel deel gegevens invullen. Dan gaat die in gesprek met de collega’s die de laatste dagen met de bewoner gewerkt hebben. Wat heeft de bewoner gedaan, hoe verliep het ochtendritueel, is hij of zij buiten geweest? Zodra dat assessment gebeurd is, bespreken we dat in teamverband. Dat houdt de werkdruk en tijdsinvestering doenbaar. We hebben zo zes indicatiestellers opgeleid voor 112 bewoners. We leiden er de komende periode nog meer op om de werklast te verdelen.”

Hilde Depuydt
Hilde Depuydt

“Elke bewonersbespreking gebeurt nu grondiger. BelRAI stelt je eenvoudigweg niet in de gelegenheid om aspecten uit de vragenlijst te vergeten. Het eerste assessment doen we zes weken na aankomst van een nieuwe bewoner, daarna herhalen we om de zes maanden. Of bij een kantelmoment, dan kan dat uiteraard ook sneller. Telkens wanneer het zinvol is. We bespreken dan op een multidisciplinair overleg de CAP’s en de schalen. Pas na die bespreking kom je tot een goed zorgplan – omdat je de bewoner en zijn familie er bij betrekt. De BelRAI geeft bijvoorbeeld aan dat een bewoner meer moet bewegen, maar dat moet ook naar de zin en mogelijkheden van de bewoner zelf zijn, uiteraard.”

Beleid en expertise

“Als kwaliteitscoördinator wordt BelRAI voor mij interessant zodra iedereen ingeschaald is”, vindt Depuydt. “Je kan er dan rapporten uit trekken. In welke woning is de psychische nood het hoogst, bijvoorbeeld, is dan een interessante vraag om na te gaan. Krijgt iedereen in elke leefgroep voldoende buitenlucht? Op termijn kan je benchmarken: krijgen onze bewoners voldoende lichaamsbeweging ten opzichte van het gemiddelde of vergelijkbare woonzorgcentra? Uit ons laatste kwartaalrapport bleek dat we toch nog 5% fixatie toepasten terwijl we een fixatiearm beleid voeren. We gingen de redenen daarvoor na en dan bleek de oorzaak te liggen bij de vraag van bewoners die zelf vroegen om hun bedhekken omhoog te doen. Zo kunnen we nog ontdekkingen doen om ons beleid bij te sturen. Als de familie van een bewoner die niet meer in de mogelijkheid is om het ons zelf te zeggen, ons vertelt dat hij of zij graag tuinierde, dan nemen we dat mee op in onze checklist en kijken na of de bewoner dat nog steeds wil of kan en hoe we daar aan tegemoet kunnen komen.”

Vanhorebeek vervolgt: “BelRAI moet ons op termijn ook helpen bij het nemen van maatregelen op centrum- en op groepsniveau. Het zal ons ook een nauwkeuriger beeld verschaffen van de zorgprofielen die we hebben. Zo kunnen we zorgstrategische keuzes maken en onze expertise gerichter uitbouwen naar specifieke doelgroepen, bijvoorbeeld naar die van de psychogeriatrie. Ongetwijfeld moet dat alles tot een coherenter zorgaanbod en tot betere zorg leiden.”

“BelRAI maakt trajectopvolging van de cliënt mogelijk, ook samen met andere voorzieningen. Bij belangrijke beslissingen louter op het buikgevoel afgaan, zou voortaan uit de sector geholpen moeten worden, of het nu om indicatiestelling na kortverblijf of oriënterend kortverblijf gaat of om de beslissing om na een ziekenhuisopname thuis te blijven wonen of naar een woonzorgcentrum te gaan. Thuiszorg maakt nu reeds gebruik van de BelRAI Screener en het sociaal supplement, daar wordt ook de BelRAI Home Care vanaf juni als instrument aangereikt. Mochten ook zij er al op een duurzame manier mee werken, zouden we gegevens beter kunnen uitwisselen en zou het plaatje nog completer zijn. Die vruchten moeten we nog zien te plukken.”

De meerwaarde van BelRAI

Verder versterken van kwaliteitsvolle zorg

Door de informatie die verzameld wordt via BelRAI kunnen zorgverleners gegronder beslissen welke zorg het beste aansluit bij de individuele behoeften van de patiënt of cliënt. Het versterkt op organisatieniveau de kwaliteitsopvolging.

Continuïteit van zorg

De BelRAI zorgt ervoor dat zorgverleners bij een wisseling van zorgverlener of verblijfplaats van de zorgvrager beschikken over de juiste informatie. Hierdoor is de continuïteit van zorg verder gewaarborgd.

Privacybescherming

De BelRAI is ontworpen met de privacy van de zorgvrager in gedachten en zorgt ervoor dat hun gegevens veilig worden opgeslagen en beveiligd zijn tegen onbevoegde toegang.

Een betere samenwerking

De BelRAI zorgt voor een betere samenwerking tussen verschillende zorgprofessionals, zoals zorgkundigenverpleegkundigen en paramedici. Dit komt omdat er een gemeenschappelijke taal gebruikt wordt en er een duidelijk beeld is van de zorgvraag van patiënten.

Compliance

De BelRAI helpt de werkgever om te voldoen aan de wettelijke verplichtingen en regels in de zorgsector, door het verzamelen van gegevens die nodig zijn voor de rapportage en evaluatie van de zorgverlening.

TEKST: NICO KROLS - BEELD: TINI CLEEMPUT

Als ergotherapeut met jaren ervaring in de ouderenzorg weet ik, zonder belrai, al de pijnpunten in de zorg aan te duiden. Bv de mondhygiëne en tandhygiene zijn een ramp, maar wat doe je als er sowieso al te weinig tandartsen zijn en er in ons geval maar 1 aan huis wil komen. Wat heeft een item rond tandzorg dan voor nut? Beleid hierrond mag gerust volgen!!!! Wij zijn zeker vragende partij. Ipv weer geld te steken in papier zou de overheid beter pakketten aangepaste kledij aan de woon - en zorgcentra leveren met uitleg. Speciale kussens! Een cursus pdl is ook zeer nodig enz enz. Wat heeft de prezo opgeleverd behalve veel papierwerk. Bar weinig op de werkvloer. We doen heel veel voor onze bewoner, dat niet op papier geraakt puur uit tijdsgebrek. Belrai prima, maar kan dat eens naast de rest van de administratie worden gezet en gekeken wat wat oplevert en overboord gooien wat niets oplevert. Wat zeg ik nu dagelijks ; heb nu geen tijd voor u, want mijn papieren moeten nog worden ingevuld. Door een belrai bovenop de rest te gooien, gaat het echt niet verbeteren. We zijn enigszins het overzicht kwijt. Die belrai kan mijn inziens ook eenvoudiger om resultaat op te leveren. Mijn tenen krommen ervan. Heb de indruk dat het meer dient voor de statistiek, dan om ons te helpen. Mag ik u uitdagen eens een morgen van een verzorgende hier over te nemen en 12 mensen te wassen plus ontbijt, plus middagmaal, plus soep enz. Wij verzuipen. Ooit van time management gehoord. In de zorg blijkbaar niet.
Ik zal wel weer geen antwoord krijgen, maar heb dan toch mijn zeg gedaan.
Met vriendelijke groet, petra

Beste Petra, we nemen met jou per mail contact op.
Groet, team Zorgnet-Icuro

Als antwoord op door Anonymous (niet gecontroleerd)

Reactie toevoegen

De inhoud van dit veld is privé en zal niet openbaar worden gemaakt.