3 juli 2018

LEAD TO CARE: GOED LEIDERSCHAP LEIDT TOT BETERE ZORG

MASTERCLASS LEIDINGGEVEN VOOR DIRECTIES EN COÖRDINATOREN UIT DE OUDERENZORG

Dit voorjaar organiseerde Zorgnet-Icuro in samenwerking met Antwerp Mana­ge­ment School een meerdaagse opleiding voor leidinggevenden uit de ouderenzorg. Op de terugkomsessie in juni blikten de deelnemers terug op hun intensief en interactief traject. 

De uitdagingen in de ouderenzorg zijn torenhoog. Meer dan ooit is er nood aan directies en coördinatoren met visie, met oog voor normen en waarden, met durf om te veranderen, die zowel visionair als praktisch kunnen denken, die zelfkritisch kunnen zijn, die praktisch en strategisch kunnen afwegen… Leidinggevenden moeten aan heel wat kwaliteiten voldoen. Bovendien is hun functie veeleisend en werken ze vaak met complexe en snel wijzigende regelgeving, met onvoorspelbare factoren en is er weinig ondersteunend kaderpersoneel. Daarom werkte Zorgnet-Icuro samen met Antwerp Management School, gespecialiseerd in leiderschapstraining, een masterclass uit. Veertien mensen met een leiding­gevende functie uit de ouderenzorg (algemeen directeur, directeur bewonerszorg, stafmedewerker zorg …) doorliepen een meerdaags traject.

Het centrale thema van de opleiding was Lead to care: goed leiderschap leidt tot betere zorg. Voor de bewoners, de medewerkers, de organisatie, de omgeving … en voor jezelf. Goed leiderschap gaat ook over visie en strategie implementeren en verspreiden, over leren balanceren op het snijvlak tussen efficiëntie en effectiviteit, tussen financiële duurzaamheid en een ethisch beleid. Tijdens het vierdaags programma kwamen meerdere aspecten aan bod: ethisch leiderschap, (cultuur)verandering, de visie van de organisatie gekoppeld aan de eigen waarden, persoonlijke uitdagingen en hinderpalen, het mobiliseren van teams …

“Ethiek is niet de kers op de taart,
maar de gist in het deeg.”

In hun eindpresentaties keken de deelnemers terug naar de sessies. Tijdens de training werkten de docenten vaak met quotes en beelden, die gebruikten de deelnemers dan ook regelmatig in de reflecties tijdens de terugkomsessie. Zo haalden heel wat mensen inspiratie uit het ‘vlindereffect’: een vlinder kan door met zijn vleugels te slaan een orkaan veroorzaken. “Het hoeven niet altijd grootse projecten te zijn om veranderingen te bekomen”, klonk het in groep. Ook de ‘logica van de gift’ is zo’n voorbeeld: iets kunnen doen voor anderen is zo mooi. Dat geldt niet alleen voor de medewerkers, maar ook de bewoners willen graag iets kunnen betekenen. En de stelling “doe wat je zegt, zeg wat je doet” kwam bij iedereen aan bod. “Wij lopen vaak voorop en kunnen mooie ideeën hebben, maar als medewerkers niet mee zijn in het verhaal, lukt het niet”, concluderen meerdere deelnemers.

“Een holistische benadering in de zorg is belangrijk. Bewoners zijn een volwaardige partner, ze zijn onze compagnons. We organiseren de zorg niet ‘voor’ hen, maar ‘mee’ met hen”, stelt Nele Ottevaere van wzc Sint-Carolus (Kortrijk). “Als leidinggevende is het belangrijk om je visie helder uit te dragen en daarnaar te handelen. Maak van je talenten een sterkte, maar wees ook bewust van de patronen die je voeden of soms remmen. Je kan niet altijd alles doen, maar vraag je wel steeds af: wat is het beste dat ik kan doen”, vult ze aan.

‘Ik onthoud vooral dat ethiek ingebed moet zijn, het is geen extra opdracht bovenop je andere taken. Je moet het dagelijks toepassen. Ethiek is niet de kers op de taart, maar de gist in het deeg”, vertelt Stefanie Vervalle van Zorggroep H. Hart (Kortrijk). “Daarnaast schaar ik me achter het belang van authenticiteit. Ook al staan niet alle neuzen altijd in dezelfde richting, toch is het belangrijk om authentiek te blijven. Voor mij betekent dat: je aanpassen aan de situatie zonder jezelf te verliezen en zo aan je opdracht te voldoen.” Haar collega Isabel Vromant vult aan dat je als leidinggevende niet alles hoeft voor te kauwen. “Een organisatie is zoals een zwerm, en je gaat mee. Niet alles moet vandaag worden uitgeklaard, soms wordt het onderweg duidelijk.”

Stéphanie Van Hauwaert van wzc De Ruyschaert (Marke) probeerde op het einde van de masterclass steeds de vertaalslag naar de operationele werking te maken. Ze selecteerde de waarden uit de missie en visie van haar organisatie en linkte die telkens aan de lessen. Als leidinggevende leerde ze dat ze er niet alleen voor staat. “Laat je omringen door anderen, en laat iedereen zichzelf zijn. Zie vooral het goede. Respect bewaren voor elkaar, als team, is zo belangrijk.” Voor zichzelf haalde ze een aantal my simple rules as a leader aan, en dat deed ze aan de hand van de letters van de ‘olifant’, een terugkerend thema in de opleiding: open, leider, integer, faciliterend, authentiek, nabij en tegenslagen ombuigen. En ook: iedereen werkt aan een deel van het geheel op voorwaarde dat men weet wat dat geheel is.

“Mijn symbolische olifant is niet lichter geworden”, begint Dieter Claus van wzc De Zilvermolen (Zwijnaarde). “Integendeel, hij is zwaarder. Ik heb zo veel geleerd en kreeg een pak nieuwe inzichten. Ik moet nu alle info verwerken en zit nog boordevol vragen. Ik kreeg een ander beeld van leidinggevende capaciteiten, en mijn idee bleek niet altijd het juiste. Leidinggeven voelt een beetje als een rijdende trein. In elk station controleer je of alle wagons er nog aanhangen en of je dus niet terug moet.”

Cynthia Goderis van wzc H. Hart (Oude­naarde) maakte een origineel filmpje van haar ervaringen tijdens de opleiding. “Ik heb veel tips uit de masterclass gehaald. Ik ben ook gerustgesteld: we zitten op de goede weg.”

Voor de deelnemers was het interactieve gedeelte een grote meerwaarde. “We hebben veel gedeeld Ik hoop dat we ook na de opleiding een beroep kunnen doen op elkaars capaciteiten. Laat ons de band die we hier hebben opgebouwd, in eer houden”, vertelt Dieter Claus. Voor Edwine Laridon van wzc Sint-Camillus (Wevelgem) was het dan weer een meerwaarde om met een buddy te werken.

Kanaal Z maakte een mooie reportage over Lead to care.

TEKST & BEELD: MIEKE VASSEUR