3 juli 2018

VERBINDEND WERKEN

ZORGGARANTIE BIJ UITHUISPLAATSING VAN JONGE KINDEREN

Soms kunnen kinderen door een verontrustende thuissituatie tijdelijk niet in hun gezin verblijven. Een plaatsing uit huis is dan aangewezen. Soms komen ze terecht in een ziekenhuis, waar ze soms maandenlang worden opgevangen. Dat komt door een gebrek aan crisisplaatsen en een moeilijke doorstroom tussen ziekenhuis en jeugdhulp. Het nieuw plan Zorggarantie jonge kinderen van minister Jo Vandeurzen moet sneller hulp bieden met garantie op passende zorg. We spraken hierover met dr. Hilde De Nutte en Ann Moens, stafmedewerkers bij Zorgnet-Icuro, die het plan mee op de sporen zetten: “Gezondheidszorg en jeugdhulp zijn twee werelden met hun eigen specificiteit. Een samenwerking tussen beide sectoren zal de kans op slagen vergroten.”

Wanneer kinderen door een onveilige thuissituatie niet langer in hun gezin kunnen verblijven, moeten ze sneller de juiste hulp krijgen. Minister van Welzijn, Volksgezondheid en Gezin, Jo Vandeurzen, maakt drie miljoen euro vrij om in elke Vlaamse provincie een stappenplan op te stellen om zorg voor jonge kinderen in kwetsbare situaties te garanderen. Dat moet leiden tot een versterkt en kwaliteitsvol aanbod en tot een doortastende samenwerking. Doel is om in dergelijke situaties snel tot een oplossing te komen waarbij er ook aandacht is voor continuïteit in het verdere zorgtraject van het kind en zijn omgeving.

Hilde De Nutte: “Ten eerste ondervinden de ziekenhuizen dat zij in situaties terechtkomen waar zij niet de best geplaatste zorgverlener of de vervolgzorgverlener zijn. Ze worden geconfronteerd met kinderen die daar onterecht – en dan spreken we soms over maanden – verblijven. Dat is niet verantwoord in een setting waar ook ernstig zieke kinderen aanwezig zijn. Het kan bijvoorbeeld gaan om pasgeborenen waarbij er signalen zijn dat het te risicovol is om het kind mee te geven met de ouders of om kinderen die op de afdeling pediatrie ondergebracht worden om een niet-medische reden. Ofwel bestaat de gepaste koppeling naar de jeugdhulp en de gepaste vervolgzorg niet ofwel wordt die niet snel genoeg gerealiseerd. Dat is geen goede zaak voor de kinderen zelf. Een ziekenhuis is daartoe niet uitgerust, het is ook hun opdracht niet.”

Ann Moens: “Ten tweede ontstond vanuit de jeugdhulp, en vooral vanuit de Conferentie van het Jonge Kind van Kind en Gezin, het programma voor een zorggarantie voor uithuisplaatsing van jonge kinderen. Dat betekent dat als kinderen in een zodanig onrustwekkende situatie leven dat zij niet thuis kunnen blijven, zij een garantie op voldoende goede zorg moeten krijgen. Daarbij gaat de eerste voorkeur uit naar pleegzorg.

Hilde De Nutte: “In die context hebben Jongerenwelzijn en Kind en Gezin Zorgnet­-Icuro gecontacteerd met de vraag om hen te ondersteunen in de operationalisering van hun zorggarantieplan. Hoe kunnen ze dat efficiënt realiseren? Hoe kunnen ze de hulpverleners bereiken en hen informeren? Hoe kan de verbinding gelegd worden tussen het aanbod (zorggarantieplan) en de ‘vindplaats’ (i.c. ziekenhuis)?”

Ann Moens: “Vanuit Zorgnet-Icuro zijn we zeker bereid om daarvoor samen ‘denk- en verbindingswerk’ te leveren. Jongeren­welzijn en Kind en Gezin kennen de concrete setting en werkingsprincipes van de gezondheidszorg te weinig. Omgekeerd weten ziekenhuizen onvoldoende hoe de jeugdhulp intussen evolueerde en in elkaar zit. Als belangrijke potentiële ‘toeleverancier’, de 'vindplaats' zeg maar, is het hebben van correcte informatie een belangrijke voorwaarde om werkzame verbindingen te kunnen leggen, die de kinderen en hun gezin echt vooruit helpen.”

Hilde De Nutte: “In de afgelopen periode zaten we regelmatig samen om te kijken hoe de basisinformatie over het ontwikkelde programma goed tot in de ziekenhuizen kan komen. Concreet resulteert dat in twee infomomenten na de zomer, meer bepaald voor de medewerkers sociale dienst, pediatrie en materniteit. Het is de bedoeling om per provincie een traject uit te tekenen: wat als er zich een concrete casus voordoet, hoe wordt die op een goede manier doorgegeven aan het domein jeugdhulp? Hoe kan het kind de juiste vervolgzorg krijgen? De opmaak van het traject gebeurt per provincie, omdat we daar aan de slag gaan met de concrete actoren, en dat kan erg verschillen: ruraal, grote stad … Daarbij is duidelijkheid voor elke betrokken hulpverlener heel belangrijk. Een procesflow, waarbij iedereen weet welke stappen moeten worden gezet bij een dergelijke problematiek, is een must."

“Gezondheidszorg en jeugdhulp zijn twee werelden met hun eigen specificiteit.
Een samenwerking tussen beide sectoren zal de kans op slagen vergroten.”

Ann Moens: “Met de zorggarantie is het de bedoeling dat de verschillende betrokken diensten op het werkveld beter en sterker gaan samenwerken. Dat gaat van ziekenhuizen, diensten Kind en Gezin, diensten voor pleegzorg, jeugdhulpvoorzieningen …
Die concrete procesflow moet ervoor zorgen dat er snel gehandeld wordt en dat een jong kind in een gevaarsituatie onmiddellijk de correcte zorg krijgt. De zorggarantie impliceert dat er regionaal sterke afspraken worden gemaakt en dat afgestemde engagementen worden genomen. Daarbij zullen ziekenhuizen vaak bij de aanmelders zitten. Zo is het bijvoorbeeld de bedoeling dat ziekenhuizen (de materniteit, pediatrie, sociale dienst of spoeddienst) signalen van mogelijk ernstige problemen herkennen om indien nodig in te grijpen. Zo moeten baby’s van de materniteit zo snel mogelijk naar een pleeggezin, instelling of andere hulpverlening kunnen gaan. Daarvoor wordt per provincie een centraal aanspreekpunt geïnstalleerd dat kan overgaan tot het opstarten van hulp. Op die manier kan er sneller worden ingegrepen. Snelheid  is cruciaal.”

Hilde De Nutte: “Een andere doelgroep van dit plan Zorggarantie jonge kinderen zijn de toekomstige moeders die zonder voorbereidend traject en wegens allerlei externe factoren toch last-minute beslissen hun kind af te staan voor adoptie. Daardoor beland je als ziekenhuismedewerker plots in een onvoorbereide situatie. Ondertussen bestaat ook voor die doelgroep een zorgtraject, dat in samenwerking met verschillende partners wordt opgezet, met ook hier een specifieke rol voor de ziekenhuizen (de diensten gynaecologie en materniteit). Het wordt een combinatie van informatieverstrekking, sensibilisering en handvaten om met dergelijke situaties om te gaan en moeders (ouders) en kind naar de juiste zorg toe te leiden. Ook hier is de langetermijnplanning immers niet de kerntaak van een ziekenhuis.”

Ann Moens: “Ook wij kregen regelmatig signalen over het verblijf van kinderen in een ziekenhuis naar aanleiding van een (sociale of opvoedings-)crisis. De noodzaak bij de meeste actoren om dat aan te pakken is al langer aanwezig. Er is nu een plan uitgetekend dat wij wel kansen geven. Vanuit Zorgnet-Icuro zullen we ook de acties opvolgen en willen we de vinger aan de pols te houden. Een belangrijke kritische succesfactor zal zijn of de actie het beoogde doel bereikt zonder al te veel overlast. Niet alleen een goede toeleiding, maar zeker ook een snelle overname van de zorgsituatie is van tel. In feite willen we de zorg die vanuit Jongerenwelzijn en Kind en Gezin wordt uitgetekend in het kader van Integrale Jeugdhulp mee toegankelijker maken en proberen we samen om die meer op maat aan ziekenhuizen aan te bieden.”

TEKST & BEELD: MIEKE VASSEUR