23 september 2019

NIEUWE VORM VAN THERAPIE OM MENSEN MET ALCOHOLVERSLAVING TE HELPEN

ALS JE HET ECHT WIL, IS HET HAALBAAR OM TE STOPPEN

Wie met een alcoholverslaving kampt, had tot voor kort slechts twee mogelijkheden om die verslaving aan te pakken: individuele begeleiding of een opname. Met het Ambulant Behandelprogramma Alcohol (ABA) komen PZ Heilig Hart, Jan Yperman Ziekenhuis en CGG Largo tegemoet aan die lacune in het zorgaanbod. Marlies Boeraeve, klinisch psycholoog in het PZ Heilig Hart, is programma­coördinator van die nieuwe therapievorm. 

Wat is het ABA precies?
”Het Ambulant Behandelprogramma Alcohol (ABA) is een uitgebreid groeps­therapeutisch programma voor mensen met alcoholafhankelijkheid. Met dat programma willen we mensen die van alcohol afhankelijk zijn, ondersteunen die streven naar totale onthouding. Het nieuwe van dat programma ligt onder meer in het ambulante karakter van de ondersteuning. De deelnemers worden gedurende zeven weken intensief begeleid, maar hoeven zich niet te laten opnemen of in dagtherapie te gaan. Ze kunnen hun rollen thuis en op het werk blijven vervullen. Daarnaast doorlopen de cliënten dat traject in groep en ervaren ze steun en erkenning van de andere deelnemers. Dat verlaagt de drempel om te praten.”

Voor wie werd dit programma opgezet?
”Voor volwassenen met een afhankelijkheid en problematisch gebruik van alcohol die willen werken aan hun probleem en gemotiveerd zijn om te streven naar totale onthouding. Deelnemers kunnen alleen op vrijwillige basis in dit traject stappen. Bij verslaving is er sprake van controleverlies, waardoor gecontroleerd drinken geen evidente optie is. Daarom wordt verwacht dat personen die deelnemen aan het behandelprogramma ervoor kiezen om volledig te stoppen met drinken. Het is belangrijk dat ze nog steun ondervinden van hun sociaal netwerk, ze geen zware schade opgelopen hebben door hun gebruik zoals ontslag of fysieke aftakeling en zelf gemotiveerd zijn om te stoppen met drinken.”

Waarom was deze soort therapie een lacune in de zorg?
”Een cliënt had tot voor kort eigenlijk maar twee opties. Ofwel klopte hij aan bij een psychiater of een psycholoog voor individuele ambulante consultaties met een lagere frequentie. Ofwel koos hij voor een behandeling in de vorm van een opname in het psychiatrisch ziekenhuis. In de verslavingszorg zijn er echter heel wat cliënten die nood hebben aan een gespecialiseerd groepstherapeutisch programma, maar voor wie een dagelijkse behandeling niet noodzakelijk is. In onze regio was er geen degelijk alternatief. Geïnspireerd door het ABA-project van Karus in Gent hebben we een gespecialiseerd therapeutisch, ambulant aanbod ontwikkeld. Zo kan de cliënt een goede behandeling doorlopen zonder al te ingrijpende gevolgen voor zijn werk- en gezinssituatie.”

Hoe komen cliënten bij jullie terecht?
”Potentiële cliënten worden doorverwezen door huisartsen, via ziekenhuizen, CGG Largo, maar ook door privépsychologen, psychiaters en mobiele teams. Die partijen stellen vaak indirect de gevolgen van een alcoholverslaving vast. Cliënten komen meestal op advies van een verwijzer bij ons terecht, maar ze kunnen zich ook aanmelden op eigen initiatief.”

Hoe verloopt het traject dat de deelnemers volgen?
”Na een positieve intake bij de psychiater kunnen cliënten zich inschrijven voor het behandelprogramma. Voor de effectieve start is er een individueel kennismakingsgesprek met de programmacoördinator. Zeven weken lang volgen de deelnemers wekelijks een sessie van drie uur in gesloten groep, gegeven door psychologen Francy De Smet, Charlotte Dejonckheere en ikzelf. Ze krijgen training om hun motivatie op te krikken en vaardigheden om alcohol te weigeren aan te leren. De deelnemers krijgen ook thuisopdrachten om de geleerde materie om te zetten in de praktijk. Daarnaast krijgen ze drie psycho-educatieve avonden waarvan één gericht aan deelnemers en steunfiguren samen en één aan elk apart. Dan gaat het over de langetermijneffecten van alcohol en inzicht in afhankelijkheid. Zeker de eerste drie weken van het programma zijn vrij pittig. 

Op het einde van het traject nodigen we een ervaringsdeler uit die al jaren nuchter is om zijn of haar verhaal te brengen. We merken dat zo’n getuigenis een boost kan geven aan de deelnemers. Na afloop van het traject raden we de deelnemers aan om een vorm van nazorg te volgen. Dat kan door zich aan te sluiten bij een lotgenotengroep zoals AA, SOS nuchterheid of een andere optie die het ziekenhuis aanbiedt. We merken dat de nazorg heel belangrijk is om de onthouding te onderhouden.”

“Wanneer een cliënt in dit programma stapt, is dat niet zo ingrijpend als een residentiële opname, maar is de hulp een pak uitgebreider dan bij individuele consultaties.”

Wat is de troef van dit programma?
”We kunnen meer mensen bereiken omdat het programma een lage drempel heeft. Wanneer een cliënt in dit programma stapt, is dat niet zo ingrijpend als een residentiële opname, maar is de hulp een pak uitgebreider dan bij individuele consultaties. Mensen hoeven niet te stoppen met werken, verdwijnen niet voor een langere tijd uit hun gezin en haken daardoor minder snel af waardoor er meer kans is op herstel. Ook het groepsgebeuren is een belangrijke factor. Mensen met een alcoholverslaving kampen vaak met een groot schaamtegevoel. Het feit dat dit traject een groepsgebeuren is, helpt tegen die schaamte. Als deelnemer voel je letterlijk dat je niet de enige bent met dit probleem. Daarnaast bieden we ook nazorg aan waardoor cliënten hun vaardigheden kunnen consolideren.”

Het programma werd al voor de eerste maal gegeven. Hoe is dat verlopen?
”In mei 2019 ging een eerste reeks van start. We beten de spits af met vier gemotiveerde mensen. Drie deelnemers hebben de training tot op het einde doorlopen. Eén persoon koos bewust voor een opname toen het ambulante groepspakket voor hem niet voldoende bleek. Ook de familie en steunfiguren reageerden enthousiast op de info en betrokkenheid tijdens de infosessies. Als je het echt wil, is het haalbaar om te stoppen, is een van de reacties van de deelnemers die me is bijgebleven. Het is een goed onderbouwd programma, Alcohol is niet zo onschuldig, je staat stil bij de gevolgen, Ik werd me bewust van de gevaren van alcohol, Het is een duw in de rug. Als je erachter staat, is het haalbaar om te stoppen, lieten de deelnemers na afloop ook weten. Daarnaast haalden ze telkens het groepsgevoel aan. De ervaring om dit traject in groep te doorlopen, bleek heel waardevol.”

Jij bent een van de therapeuten die dit traject begeleidt. Hoe is het voor jou persoonlijk om op die nieuwe manier te werken?
”Het is een hele andere manier van werken. Je ontmoet mensen met problemen die minder acuut zijn. Net omdat je samen met hen in een vroeger stadium aan de slag gaat, zie je sneller en vlotter herstel. Het biedt alternatieven om mensen een behandeling op maat aan te bieden. Persoonlijk pleit ik ervoor om deze vorm van behandeling op zoveel mogelijk plaatsen op te starten.”

Deelname aan ABA kost 190 euro, elke nazorgsessie kost 11 euro. Het is de bedoeling om ABA zes maal per jaar aan te bieden, afwisselend in het PZ Helig Hart en in het Jan Yperman Ziekenhuis. 

Surf naar www.aba-ieper.be voor meer informatie. De volgende trainingsreeks start op 1 oktober. 

TEKST: KIM MARLIER • BEELD: LUC DEMIDDELE