12 december 2017

ECONOOM GEERT WELLENS OP 10DE WEK-SYMPOSIUM

WORDEN WE ETHISCH IN SNELHEID GEPAKT?

Wat betekent de mantra ‘small is beautiful’ in tijden van globalisering, netwerken en fusies? Dat was de centrale vraag op het 10^de symposium van de WEK – de Werkgroep ‘Ethiek in de Kliniek’ van Zorgnet-Icuro – op 20 oktober. Een opgemerkte gastspreker was Econo­polis-CEO Geert Wellens. Hij pleitte voor een duurzame en betaalbare zorg via schaalvergroting en kleinschaligheid. Wij gingen met hem napraten.

Geert Wellens richtte samen met Geert Noels in 2009 vermogensbeheerder Econopolis op. “Van meet af aan wilden wij het anders aanpakken”, zegt hij. “Wij gaan voor de lange termijn, voor generationeel beleggen, weg van de waan van de dag en de speculatie. We gaan alleen in zee met bedrijven die bewezen duurzaam, ethisch en transparant werken. Duidelijke en open communicatie is belangrijk voor ons. Bovendien investeren we het vermogen van mensen in de sectoren van de toekomst, waaronder ook de zorg. We bestuderen hoe de wereld en de economie de komende jaren evolueren en investeren op basis van die inzichten onder meer in de gezondheidssector, die demografisch en technologisch in volle verandering is. Daarnaast begeleiden we ook een ziekenhuis in de netwerkgesprekken die nu plaatsvinden. De beweging naar schaalvergroting maakt ethische reflectie nog belangrijker.

Ziekenhuizen die gaan voor kleinschaligheid én voor schaalvergroting. Op het eerste gezicht zijn dat tegengestelde bewegingen?
Toch hoeven die niet in tegenspraak met elkaar te zijn. Kijk, het geld is op. De schuldenberg wereldwijd is mee door de financiële crisis zo groot, dat we de schulden nooit nog terugbetaald krijgen. Hoe ethisch is het om onze problemen door te schuiven naar de volgende generaties? Welke zorg willen we hen kunnen aanbieden? Als we nu de problemen niet aanpakken, dan blijven er geen middelen meer over voor de toekomst. We moeten onze gezondheidszorg herdenken om goede zorg te kunnen blijven garanderen. Hoe? Door technologie, door een andere financiering en door schaalvergroting. Als we de basiszorg in alle ziekenhuizen aanbieden en gespecialiseerde zorg alleen in enkele grote centra, dan krijgen we grotere groepen en kunnen we meer doen met dezelfde middelen.

Dankzij technologische ontwikkelen zullen we in die grote groepen toch meer persoonlijke zorg kunnen aanbieden. Veel zorgverlening zal zich verplaatsen naar buiten de ziekenhuizen. Denk aan de mogelijkheden van monitoring op afstand. Hierdoor zal de band tussen arts en patiënt nog intenser worden. De arts krijgt immers alle data van de patiënt, is heel snel op de hoogte van veranderingen en kent zijn patiënt door en door. Het administratieve werk voor artsen en andere zorgverleners zal afnemen door de digitalisering. Zo komt er meer tijd vrij voor het persoonlijke contact. De evoluties in de bio- en de nanotechnologie gaan in de richting van meer persoonlijke behandelingen, passend bij het DNA van elke individuele patiënt. Alles wordt dus groter én persoonlijker.

Blijft alles ook betaalbaar?
Technologie is deflatoir. Processen worden gemakkelijker, zodat de kostprijs zakt. Nieuwe technologieën zullen rendabeler worden.

DE MAAKBARE MENS

U waarschuwt wel voor hoe we omgaan met data en sociale media?
Dat is de keerzijde van de medaille. Alles is vatbaar voor een slecht gebruik van data. Er worden meer en meer gegevens beschikbaar over elk van ons. Hoe gaan we daarmee om? Wat met onze privacy? En wat met de evoluties in bio- en nanotechnologie? Hoe gaan we hier ethisch mee om? Kunnen we zomaar morrelen aan ons DNA? Of zetten we hiermee de deur open voor ethisch ondoordachte ontwikkelingen in de richting van ‘de maakbare mens’? Wat als we te veel weten? Hoe bedreigend kan dat zijn? De technologie evolueert sneller dan het ethisch debat. We dreigen ethisch in snelheid te worden gepakt. We moeten dat ethisch debat echt voeren. De nieuwe Europese GDPR-regelgeving (General Data Protection Regulation, n.v.d.r.) over privacy lijkt al bijna achterhaald nog voor ze goed en wel is ingevoerd.

We moeten lijnen trekken. Niemand is gekant tegen betere, persoonlijkere en meer gerichte gezondheidszorg. Maar waar trekken we de grens? Dat is nog voor niemand duidelijk. Hoe ver en hoe snel willen we gaan? We zouden wel eens veel te snel en te ver kunnen gaan. Vergelijk het met hoe financiële experten de crisis van 2008 hebben aangepakt: de rente op 0% brengen was een experiment. De gevolgen hiervan zullen de generaties na ons voelen. Die verarming is een neveneffect dat niet goed was ingeschat.

Hoe kunnen we het ethisch debat hierover aanzwengelen? Wie is aan zet?
Zowel de zorgsector zelf als de overheid moet het initiatief nemen om samen tot een ethisch kader te komen en dat in wetten omzetten. Alle grote tenoren en alle stakeholders moeten samen aan tafel.

Kunnen we hierover op Vlaams of Belgisch niveau iets zinvols doen? Het gaat om internationale ontwikkelingen?
Ja, maar je moet ergens beginnen. Het besef groeit overal. Kijk naar de GDPR.

IN BELGISCHE HANDEN

Het geld is op, we moeten andere kapitaalstromen voorzien voor de nodige infrastructuur?
De overheid is niet meer in staat om de infrastructuur te financieren. Dat is vandaag al duidelijk. We moeten een beroep doen op privékapitaal. Gelukkig zijn daar wel nog veel middelen. We zijn een arm land met rijke burgers. Laat ons daarom goede akkoorden sluiten, zodat we de infrastructuur in Belgische handen kunnen houden en niet worden overgeleverd aan internationale groepen die vooral op rendement uit zijn, zoals in de ouderenzorg gebeurt. Rendement mag, maar niet als enige focus.

Is het gevaar reëel dat onze ziekenhuizen in buitenlandse handen vallen?
Zeker weten. Internationaal is er enorm veel geld beschikbaar. Door de lage rente zoeken investeerders betere opportuniteiten. We moeten dat echter vermijden. Laat ons samen gaan voor schaalvergroting én persoonlijke zorg, zonder in internationale handen te vallen. Alleen op die manier kunnen we, ook voor de volgende generaties, ethisch correcte, nabije, toegankelijke en betaalbare gezondheidszorg aanbieden.

TEKST: FILIP DECRUYNAERE • BEELD: JAN LOCUS