Financiële situatie van de Belgische ziekenhuizen: licht herstel maar geen duurzame oplossing
Belfius presenteert vandaag naar jaarlijkse gewoonte de resultaten van zijn financiële analyse van de Belgische algemene ziekenhuizen voor het jaar 2014. De trend naar steeds slechtere bedrijfsresultaten is voorlopig gestopt. Toch is er geen reden tot victorie. Wanneer naar meerdere parameters over een langere periode wordt gekeken, wordt duidelijk dat er geenszins sprake is van een duurzaam herstel.
Het investeringsniveau blijft hoog; belangrijke nieuwbouwprojecten werden in 2014 in gebruik genomen, waardoor het ziekenhuispatrimonium gedeeltelijk is vernieuwd. Door het hoge investeringsritme van de afgelopen jaren is de schuldgraad gestegen van 32,6% in 2011 tot 36% in 1014. De instellingen moeten hierdoor een steeds hoger bedrag aan leningen afbetalen. Eén op de vijf ziekenhuizen kon in 2014 zijn schulden niet aflossen met de gerealiseerde cashflow. Zij moesten hiervoor putten uit financiële reserves.
Het courante bedrijfsresultaat verbeterde van 0,5% tot 1,1% van de omzet. Dit is weliswaar een vooruitgang, maar de marge blijft nog altijd heel klein. Er zijn minder ziekenhuizen die het boekjaar negatief afsloten. Die groep blijft toch nog altijd aanzienlijk (ruim 1 op de 4 ziekenhuizen). De groep met een zeer negatief bedrijfsresultaat neemt wel nog toe.
De omzet steeg met 3,4%, terwijl de loonkosten slechts toenamen met 0,5%. De ziekenhuizen deden zichtbare inspanningen om de personeelslasten onder controle te krijgen. De gemiddelde loonkost daalde door een verjonging van het personeel (lagere anciënniteitslast) en een verminderde personeelsinzet in ondersteunende diensten. De personeelsinzet “aan het bed” bleef stabiel. Daar is ook geen ruimte meer voor besparingen. Qua personeelsnorm scoort België nu al slecht in vergelijking met andere Europese landen, terwijl studies uitwijzen dat meer verzorgend personeel de mortaliteitskans sterk doet dalen.
Geen duurzaam herstel
Belfius screent de ziekenhuizen ook aan de hand van een gecombineerde test die de financiële gezondheid meet. Over een periode van vier jaar wordt gekeken naar de mate waarin ziekenhuizen voldoen aan de richtnormen voor een aantal ratio’s (effectief eigen vermogen, cashflow, liquiditeit, voldoende investeringsgraad). Daaruit komt een minder positief beeld naar voor. Het aantal ziekenhuizen dat voldoet aan geen enkel criterium bedraagt 1 op 4; tegelijk daalt het aantal voorzieningen dat voldoet aan alle criteria verder: slechts 15% van de instellingen scoort goed op alle ratio’s.
Het positieve nieuws van deze MAHA-cijfers is dat de situatie voorlopig gestabiliseerd lijkt. Toch draait een kwart van de ziekenhuizen nog altijd in de rode cijfers. Het is duidelijk dat de bedrijfscontext voor de ziekenhuizen zeer onzeker geworden is, en velen een afwachtende houding aannemen. De globale financiële gezondheid bekeken over een langere periode is voor de meeste instellingen niet echt goed te noemen. Een duurzaam herstel kan er alleen maar komen na een grondige reorganisatie van het zorgaanbod (netwerken) en een fundamenteel andere ziekenhuisfinanciering. Het draagvlak daarvoor is groot; iedereen kijkt uit naar de eerste concrete resultaten.